ေလတက္ျခင္း Belching

Belching ေလတက္တာကို Burping, Ructus, Eructation စသျဖင့္ ေခၚတယ္။ အစာလမ္းေၾကာင္းထဲက ေလေတြ အထက္တက္ျပီး ပါးစပ္ကေန ထြက္လာတာျဖစ္တယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ အစာမ်ိဳျပြန္ နဲ႔ အစာအိမ္ထဲက ေလေတြ တက္-ထြက္လာတာပါ။ ေလတက္ရင္း အသံပါထြက္တယ္။ တခါတေလ အနံ႔အသက္လဲပါမယ္။

လူတိုင္းအဲလိုျဖစ္ၾကေပမဲ့ လူ႔ေရွ႕သူ႔ေရွ႕ ေလတက္တာကို မယဥ္ေက်းဘူးလို႔ ယူဆၾကတယ္။ ေလတက္ျခင္းရဲ႕ ဇီဝကမၼေဗဒ လူတိုင္း အစာျဖစ္ျဖစ္ ေရာျဖစ္ျဖစ္ ေသာက္စရာတခုခုျဖစ္ျဖစ္ မ်ိဳးခ်ခိန္မွာ ေလပိုပါ မ်ိဳခ်တယ္။ မၾကာမတင္ ေလကို ထုတ္ျပစ္တယ္။ ပံုမွန္ဆိုရင္ ႏိုက္ထရိုဂ်င္ နဲ႔ ေအာက္စီဂ်င္ ေတြပါေနတယ္။


Carbonated drinks ကာဗြန္ပါေနတဲ့ ေသာက္စရာမ်ိဳးေသာက္ရင္ ခ်က္ခ်င္းေလတက္မယ္။ ဥပမာ ဘီယာ၊ ရွိန္ပိန္၊ အခ်ိဳရည္။ ဒါမ်ိဳးထဲမွာေတာ့ Carbon dioxide ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ ပါေနတယ္။ Metformin နဲ႔ Byetta လို ဆီးခ်ိဳေဆးေတြကလဲ ေလပိုတက္ေစတယ္။ ေလတက္တာနဲ႔အတူ အစာမေက်တာ၊ ပ်ိဳ႕ခ်င္တာ၊ ရင္ေခါင္းေနရာ နာတာေတြပါ တြဲျဖစ္ေနရင္ အနာ၊ ဒါမွမဟုတ္ Hiatal hernia အစာမ်ိဳျပြန္ အထက္ကြ်ံတာ ျဖစ္မလား ေဆးစစ္ရမယ္။

ေလတက္ရင္ အသံထြက္တာဟာ အစာမ်ိဳျပြန္ အထက္ဖ်ားက အထိန္းဝိုင္း တုန္ခါလို႔ ျဖစ္တယ္။ ကေလးငယ္ေလးေတြ ေလတက္တာ မဆန္းပါ။ ႏို႔စို႔ရင္း ေလပါမ်ိဳးလို႔၊ ေလတက္မယ္။ မတက္ႏိုင္ရင္ အေနရခက္ျပီး ငိုမယ္။ အန္မယ္။ ႏို႔တိုက္ျပီးတိုင္း ေလထုတ္ရမယ္။ ကေလးကို ပခံုးေပၚမွာ မသာတင္၊ သူ႔ဗိုက္ကို ေပြ႔တဲ့ရဲ႕ ရင္ပတ္နဲ႔ ကပ္ထား၊ ေက်ာကေလးကို အသာပြတ္-ပုတ္ေပးရတယ္။ ေလထြက္ရင္ အေမကျပံဳးလိမ့္မယ္။

အေမေလတက္လို႔ Excuse me! မေျပာရင္ ရိုင္းရာက်တယ္။ ေခြးေတြ၊ ေၾကာင္ေတြလဲ ေလတက္တာဘဲ။ အစာစားတာ ျမန္ရင္လဲ ေလတက္တယ္။ စားရင္း စကားမ်ားမ်ား ေျပာရင္လဲ တက္မယ္။ Chew gum ဝါးလို႔လဲ တက္မယ္။ ေဖ်ာ္ရည္ကို ပိုက္နဲ႔ စုပ္ေသာက္တာလဲ ေလပိုဝင္ေစႏိုင္တယ္။
Acid reflux အက္စစ္ဓါတ္ အထက္ဆန္တာကေတာ့ အစာမ်ိဳျပြန္ ေအာက္ဖ်ားက အထိန္းဝိုင္း သိပ္မေကာင္းလို႔ ျဖစ္တယ္။ သူေကာင္းေနမွ အစာအိမ္ထဲေရာက္သြားျပီျဖစ္တဲ့ အစားအစာနဲ႔ ေရ-အရည္ေတြကိုေရာ၊ အစာေက်ခ်က္ဘို႔ ထြက္လာတဲ့ အက္စစ္ဓါတ္ေတြကို အစာအိမ္ကေန အထက္တက္မလာေစေအာင္ ထိန္းေပးႏိုင္တယ္။
ဒီလိုျဖစ္သူေတြမွာ ရင္ပတ္ရိုး ေအာက္မွာ ပူေလာင္ေနတာမ်ိဳးထံစားရမယ္။ ဗိုက္လဲ ေအာင့္မယ္။ ပ်ိဳ႕ခ်င္မယ္။ ေလတက္တာ သိပ္မ်ားလိမ့္မယ္။

အလြန္အကြ်ံ ေလတက္ရင္ Acid Reflux (GERD), Barretts Esophagus, Colitis, Colon/Bowel Disorders, Crohn's Disease နဲ႔ Diverticulitis/Diverticulosis ေရာဂါေတြကို စစ္ေဆးရမယ္။

GERD ဆိုတဲ့ အစာေခ်အရည္ အထက္ဆန္တဲ့ေရာဂါျဖစ္သူေတြကို အိပ္ရင္ ဘယ္ဘက္ကို ေစာင္းအိပ္ေစတယ္။ ေခါင္းရင္းပိုင္း ျမွင့္ထားရတယ္။ အစာကို နဲနဲခ်င္း အၾကိမ္မ်ားမ်ားခြဲစားေစရတယ္။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ဝေနရင္ ခ်ေစရတယ္။ အက္စစ္ဓါတ္မ်ားတဲ့အစာေတြ ေရွာင္ေစတယ္။ အဆီမ်ားတာ၊ ၾကက္သံန္နီ၊ ေခ်ာကလက္၊ ေကာ္ဖီ၊ လဘက္ရည္ေတြကိုလဲ ေရွာင္ေစတယ္။ GERD အတြက္ ေဆးအျဖစ္ Antacids ေဆးကိုေတာ့ လူတိုင္းလိုလိုက သံုးၾကတယ္။ ေနာက္ျပီး Omeprazole, Esomeprazole, Pantoprazole, Lansoprazole နဲ႔ Rabeprazole ေတြေပးတယ္။ ေနာက္အမ်ိဳးအစားေဆးကေတာ့ Ranitidine, Famotidine နဲ႔ Cimetidine ေတြျဖစ္တယ္။

- Cabbage မံုလာထုပ္၊ Legumes ပဲေတာင့္ရွည္၊ Beans ပဲသီး၊ Brussels and sprouts မံုလာ အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ Milk ႏို႔ေတြကို ေရွာင္ထားသင့္တယ္။ လက္ဖက္ရည္၊ ေကာ္ဖီေသာက္တာလဲ မမ်ားသင့္ဘူး။
- Yoghurt ဒိန္ခ်ဥ္ကိုလဲ ထမင္းစားျပီးစားသံုးသင့္တယ္။
- ခ်င္း (ဂ်င္း) ကလဲ သက္ေသာေစတယ္။
- တခ်ိဳ႕က ခ်င္းျပဳတ္ရည္ တဇြန္း နဲ႔ သံုပုရာ-ေရွာက္ရည္ တဇြန္းကို ထမင္းစားျပီးတိုင္း ေသာက္ဘို႔ ေဆးနည္းေပးတယ္။
- ေနာက္တနည္းက (သံပုရာရည္ တဇြန္း + ဆိုဒါ ဇြန္းတဝက္ + ေရေအး တဖန္ခြက္) ေသာက္ခိုင္းတယ္။
- အစာစားတာကို တေန႔ ၄-၆ ခါ နဲနဲခ်င္း ခြဲစားပါ။
- စားရင္း-ဝါးရင္း ပါးစပ္ပိတ္ထားပါ။ အစာစားတာ ေျဖးေျဖးစားပါ။
- စိတ္ပူစရာ၊ စိတ္ရႈတ္စရာေတြ ေျပေအာင္ၾကိဳးစားပါ။
- အသက္ ေျဖးေျဖးရွဴပါ။
- စားျပီးျပီးခ်င္း လွဲမအိပ္ပါနဲ႔။ Gastroesophageal reflux disease (GERD) အခ်ဥ္ရည္ အထက္ဆန္ျခင္း ကိုလဲ ဖတ္ႏိုင္ပါတယ္။

Dr. တင့္ေဆြ ၂-၁၁-၂ဝ၁၁ ၃ဝ-၉-၂ဝ၁၃
Credit to >>Dr Tint Swe Facebook