ဦးဖုိးက်ား (၁၈၉၁-၁၉၄၃)

ဦးဖုိးက်ား (၁၈၉၁-၁၉၄၃)

ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၅၂ခုႏွစ္၊ ေႏွာင္းတန္ခူးလျပည္႕၊၁၈၉၁-ခုႏွစ္၊ မတ္လ(၂၃)ရက္ တနလၤာေန႔တြင္ အဖ-ပရိကၡရာကုန္သည္ ဦးေဖႏွင့္ အမိ ေဒၚေဒါင္းတို႔က ဟသၤာတခရိုင္ နိဗၺာန္ရြာ၌ဖြားျမင္သည္။ သားခ်င္း(၄)ဦးတြင္ အငယ္ဆံုးျဖစ္သည္။
ပညာေရး

၁၈၉၇ - အသက္(၆)ႏွစ္အရြယ္္၌နိဗၺာန္ရြာ ဦးသာသနေက်ာင္းတြင္ ပညာစသင္သည္။ ၁၉၀၀ - အသက္(၉)ႏွစ္အရြယ္တြင္ ေလးမ်က္ႏွာၿမိဳ႕နယ္ ကံကုန္ရြာ ဆရာေတာ္၏ေက်ာင္း၌ ပညာဆက္လက္ ဆည္းပူးသည္။ ထိုေက်ာင္းမွျမန္မာ(၇)တန္းစာေမးပြဲႏွင့္ ဆရာျဖစ္သင္ေအာင္ျမင္သည္။ ဆရာျဖစ္သင္ေအာင္ျပီး ပုသိမ္ခရုိင္ အသုတ္ျမိဳ႕တြင္ အလယ္တန္းျပဆရာအျဖစ္ေဆာင္ရြက္။ တစ္ဖန္ ေက်ာင္းဆရာအလုပ္မွထြက္၍ ပုသိမ္ ျမိဳ႕တိုင္တရာ(စေကာကရင္)ေက်ာင္းတြင္ ပညာဆက္လက္ဆည္းပူးသည္။

၁၉၀၇ - ျမန္မာသကၠရာဇ္ (၁၂၇၈)ခုတြင္-ထိုတိုင္တရာေက်ာင္းမွပင္ အဂၤလိပ္ ျမန္မာ(၉)တန္းေအာင္ျမင္သည္။ ထို႔ေနာက္ ဆန္စက္တစ္ခုတြင္ တာလီစာေရး၀င္လုပ္ျပန္သည္။ ေခတၱသာလုပ္ျပီး ပညာဆက္လက္ဆည္ပူးလိုျပန္ သျဖင့္ တိုင္တရာေက်ာင္းတြင္ပင္ ဆက္လက္ဆည္းပူးသည္။

၁၉၁၇ - အသက္(၂၇)ႏွစ္အရြယ္တြင္ ထိုတိုင္တရာေက်ာင္းမွပင္ အဂၤလိပ္ျမန္မာ(၁၀)တန္းေအာင္ျမင္ခဲ႕။ ထိုႏွစ္တြင္ပင္ ဂ်ပ္ဆင္ေကာလိပ္ဆက္တက္သည္။ (ျမန္မာစာ၊ ျမန္မာသမိုင္း)ကို လိုက္စားခဲ့သည္။ ဂ်ပ္္ဆင္ေကာ လိပ္တြင္ ဦးဖိုးလတ္ (ေနာင္ယဥ္ေက်းမူအတြင္း၀န္)၊ ဦးျမင့္(ေနာင္-ေနရွင္နယ္ဦးျမင့္) တို႔ႏွင့္အတူ ဗုဒၺၶဘာသာ အသင္းတည္ေထာင္သည္။ ဦးဖိုးလတ္၊ ဦးျမင့္တို႔၏ လမ္းညႊန္မႈျဖင့္ ပါဠိဆရာေစာ၊ လယ္တီပ႑ိတဦးေမာင္ၾကီး၊ဆရာလြန္း(သခင္ကိုယ္ေတာ္မိွုင္း)တို႔ထံတြင္ တပည့္ခံ၍ ျမန္မာမွု၊ျမန္မာစာေပ၊ ျမန္မာ့သမိုင္းတို႔ကို ဆည္းပူးသည္။ ဦးဖိုးက်ားသည္ ေက်ာင္းသားၾကီးဘ၀ကပင္ ျမန္မာ့အလင္းသတင္းစာ၌ စာေပအေရးအသားကိုအစျပဳခဲ႕သည္။ ၁၉၂၂-ခုႏွစ္ခန္႔တြင္ ဘီေအစာေမးပြဲ ေအာင္သည္။
ႏိုင္ငံေရး

၁၉၂၀ - ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ အက္ဥပေဒကိစၥႏွင့္ သပိတ္ေမွာက္ရာ (ဦးဖိုးလတ္၊ ဦးျမင့္)တို႔ႏွင့္အတူပါ၀င္ခဲ့။ ဦးဖုိးလတ္၊ ဦးျမင့္ တုိ႕ႏွင့္ အတူ ဦးဖုိးက်ားသည္ ဂ်က္ဆင္ေကာလိပ္တြင္ ဗုဒၶဘာသာ အသင္းကုိ တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ စကား အေဟာ အေျပာ ေကာင္းသူ ဦးဖုိးက်ားသည္ ျမန္မာျပည္အရပ္ရပ္သို႔ လွည့္၍ သပိတ္တရား ေဟာသည္။ သံုးခြတြင္တရားေဟာရာ နယ္ခ်ဲ႕ျဗိတိသွ်တရားဥပေဒ ႏွင့္ ျငိစြန္းသည္ဆိုကာ ဒဏ္ေငြ(၁၀၀)က်ပ္အတပ္ခံရသည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ျဗိတိသွ်ပညာေရးႏွင့္စင္ျပိဳင္ အမ်ိဳးသားပညာေရး တည္ေထာင္ရာတြင္ ပါ၀င္ခဲ့သည္။

အဂၤလိပ္ သကၠရာဇ္ ၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္တြင္ ေက်ာင္းသား သပိတ္ႀကီး ျဖစ္ေပၚလာေသာ အခါ၌ မူကား မ်ဳိးခ်စ္စိတ္ ရင့္သန္ရင္း ရွိေသာ ဦးဖုိးက်ား သည္လည္း လက္ပုိက္ လ်စ္လ်ဴ ႐ႈ၍ မေနႏုိင္။ ပါဝင္ ဆင္ႏႊဲကာ အမ်ဳိးသား ေက်ာင္းမ်ား ေပၚေပါက္ လာသည္ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္ အမ်ဳိးသား ပညာဝန္ အျဖစ္ အစုိးရ ရာထူးကုိ မယူဘဲ ေဆာင္႐ြက္ ခဲ့ေလသည္။ ထုိစဥ္ အတြင္း ပညာဝန္ အျဖစ္ ထမ္း႐ြက္ရင္းလည္း က်မ္း အမ်ဳိးမ်ဳိးကုိ ျပဳစုသည္။ တိမ္ျမဳပ္ ေပ်ာက္ကြယ္ ေနသည္ တုိ႕ကုိလည္း တည္းျဖတ္ ပုံႏွိပ္ ထုတ္ေဝ ျဖန္႕ျဖဴးသည္။

၁၉၂၁ - အမ်ိဳးသားပညာေရးေကာင္စီ(စီအင္အီး)၌ ဦးစိုး၀င္း၊ မစၥတာအိုင္းယား တို႔ႏွင့္အတူ အမ်ိဳးသားပညာေရးအား ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္၍ အမ်ိဳးသားပညာ၀န္အျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္။
စာေပေရးသားျပဳစုျခင္း

အမ်ိဳးသားတကၠသိုလ္၊ အမ်ိဳးသားေက်ာင္းမ်ား ေပၚလာေသာအခါ ျမန္မာစာ၊ ျမန္မာ့သမိုင္းတို႔ကို ေလးထားသင္ၾကားေပးခဲ့သည္။ ၁၉၂၇-ခုႏွစ္တြင္ မိမိေနထိုင္ရာ (ထိုစဥ္က)ကာလဘတ္လမ္း ေနအိမ္တြင္ ျမန္မာ့ဂုဏ္ရည္ ပံုႏွိပ္စက္ ႏွင့္ ျမန္မာ့ဂုဏ္ရည္ စာအုပ္တိုက္တို႔ကို တည္ေထာင္သည္။ လြတ္လပ္ေရးရၿပီး ေခတ္တြင္ ဦးဖိုးက်ားကို ဂုဏ္ျပဳေသာအားျဖင့္ ကာလဘတ္လမ္းကို ျမန္မာ့ဂုဏ္ရည္လမ္းဟု ေျပာင္းလဲ ေခၚေ၀ၚခဲ့သည္။ ျမန္မာရာဇ၀င္ကို သင္ၾကားေလ့လာႏုိင္ေစရန္ လြယ္ကူေသာ စကားေျပျဖင့္ျမန္မာ့ဂုဏ္ရည္ဟူေသာ စာတစ္အုပ္ကို ေရးသားျပဳစုခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ထိုစာအုပ္ကိုပင္ အနည္းငယ္ျပင္ဆင္၍ျမန္မာ့ဂုဏ္ရည္ ရာဇ၀င္ဖတ္စာပထမတြဲႏွင့္ဒုတိယတြဲႏွစ္တြဲထုတ္ေ၀ခဲ့သည္။

ေက်ာင္းမ်ားတြင္ ေလ့လာသင္ ၾကားႏုိင္ရန္ႏွင့္ ဗုဒၶ၀ါဒီျမန္မာလူမ်ိဳးတို႔ လြယ္လင့္တကူ ဖတ္ရွူႏုိင္ေစရန္ ငါးရာ့ငါးဆယ္ ေကာက္ႏႈတ္ခ်က္မ်ားကို ျပဳစုေရးသားခဲ့။ ထို႔ျပင္ ဦးပုညအတၳဳပၸတၱိႏွင့္ေရသည္ျပဇာတ္။ ဦးပုညအတၳဳပၸတိၱႏွင့္ ၀ိဇယျပဇာတ္။ ေပါရာဏအဘိဓာန္၊ ပုသိမ္ရာဇ၀င္ႏွင့္ဦးထြန္းရွိန္ အတၳဳပၸတၱိတို႔ကိုလည္း ျပဳစုေရးခဲ့သည္။ ပညာ၀န္အျဖစ္ေဆာင္ရြက္စဥ္ အေတြ႕အၾကံဳမ်ားကိုလည္း ကိုယ္ေတြ႕၀တၳဳမ်ားအမည္ျဖင့္ တိိုးတက္ေရးမဂၢဇင္းတြင္ ေရးသားခဲ့သည္။ သတင္း စာ၊ဂ်ာနယ္၊မဂၢဇင္းမ်ားတြင္လည္းထူးျခားထက္ျမက္ေသာ ေဆာင္းပါးမ်ားေရးသားခဲ့သည္။
အိမ္ေထာင္ေရး

၁၉၂၉ - မကၠဆင့္ကုမၸဏီစာေရးၾကီး ဦးေမာင္ကေလး၊ သိမ္ၾကီးေစ်းကြမ္းရဲြၾကီး ေဒၚဒၚသိန္းတို႔၏သမီး မေအးၾကည္ႏွင့္ ကာလဘတ္လမ္း အိမ္၍ပင္ လက္ထပ္သည္။ ၁မေအးၾကည္သည္ ပုံႏွိပ္စက္ဘက္ကို ဂ႐ုစိုက္၍ လုပ္သည္။ မေအးၾကည္သည္ ၁၉၃၉ ခု ႏွစ္ဦးတြင္ ကြယ္လြန္ခဲ့ေလသည္။ သားတစ္ဦး(ေဇာ္၀င္းက်ား) တစ္ေယာက္သာ ထြန္းကားခဲ့သည္။ ဦးဖိုးက်ားသည္ ဒု-ကမၻာစစ္ျပီးသည္အထိ အမ်ိဳးသားပညာ၀န္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။
ေနာက္ဆံုးအခ်ိန္

၁၃၀၃ - စစ္အတြင္း အင္းစိန္ခရိုင္ ထန္းတပင္ျမိဳ႕တြင္ စစ္ေဘးတိမ္းေရွာင္ရင္း ေႏွာင္းတန္ခူးလျပည့္ေက်ာ္(၆)ရက္၊ ၁၉၄၂-ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလ(၁၁)ရက္၊ ေသာၾကာေန႕တြင္ ထန္းတပင္ျမိဳ႕တြင္ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။
ထင္ရွားသည့္စာအုပ္အခ်ိဳ႕

ကုိယ္ေတြ႕ဝတၳဳမ်ား (၆)တြဲ
ေခတ္မီ ျမန္မာရာဇဝင္ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ - (၁၉၃၇ ခုႏွစ္)
ငါးရာ့ ငါးဆယ္ ေကာက္ႏုတ္ခ်က္မ်ား
ပုသိမ္ရာဇဝင္ - ၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္
ေပါရာဏ အဘိဓာန္
ျမန္မာ့ဂုဏ္ရည္ ရာဇဝင္ဖတ္စာ(၂)တြဲ
ဦးထြန္းရွိန္ အတၴဳပၸတၲိ - (၁၉၂၃ ခုႏွစ္)
စေလဦးပုည အတၴဳပၸတၲိႏွင့္ ေရသည္ျပဇာတ္
ဦးပုည အတၴဳပၸတၲိႏွင့္ ဝိဇယျပဇာတ္
သီေပါမင္းပါေတာ္မူ အေရးေတာ္ပံု
၃၇မင္း
ေျမာက္ပိုင္းဗုဒၶဘာသာ မဟာယနဂိုဏ္း
အေလာင္းေတာ္ကႆပ
အလယ္တန္း ျမန္မာရာဇ၀င္အက်ဥ္း

ကိုးကား

ျပန္ၾကားေရးႏွင့္ ျပည္သူ႕ ဆက္ဆံေရး ဦးစီး ဌာန (႐ံုးခ်ဳပ္) စာတည္း အဖြဲ႔က စုေဆာင္း ျပဳစုေသာ ‘ႏွစ္ဆယ္ ရာစု ျမန္မာ စာေရး ဆရာ မ်ားႏွင့္ စာစု စာရင္း’ စာအုပ္ (ပညာေ႐ႊေတာင္ စာအုပ္တုိက္ ၂ဝဝ၃ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလ၊ ပထမ အႀကိမ္) —