ျမန္မာေတြၾကား စာနဲ႔စကား

ျမန္မာေတြၾကား စာနဲ႔စကား

ႏႈတ္ေျပာမွာ “ေတြ”ကို သုံးေပမယ့္ အေရးက်ေတာ့ “တို႔”ကို သုံးရတယ္။ “နဲ႔” ကို “ႏွင့္” သုံးတယ္။ ဒါကို စာေရးတဲ့ ဟန္နဲ႔ ေရးၾကည့္မယ္ဆုိရင္ “ျမန္မာတို႔ၾကား စာႏွင့္ စကား”လို႔ ေရးရမွာပါ။ ျမန္မာစာကို ေန႔တုိင္း ေရးေနၾကတယ္။ ျမန္မာစကားကို ေန႔တိုင္း ေျပာေနၾကတယ္။
“စကားေျပာသလို ေရးရမယ္” ဆုိတဲ့ လႈပ္ရွားမႈဂယက္ဟာ တစ္ခါက ေတာ္ေတာ္ေလး ႐ိုက္ခတ္ခဲ့ပါတယ္။ အေျပာနဲ႔ အေရးစကား ျမန္မာ အဘိဓာန္ အက်ဥ္းခ်ဳပ္မွာ ဒီလို ဖြင့္ဆုိတယ္။

အေျပာ-န(အေပ်ာ)
၁။ ႏႈတ္ျဖင့္ ထုတ္ေဖာ္ ႁမြက္ဆုိျခင္း၊ ႏႈတ္ျဖင့္ ထုတ္ေဖာ္ႁမြက္ဆုိေသာ စကား
၂။ ႏႈတ္ျဖင့္ ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆုိပုံ။ “အေျပာစကား”လု႔ိ ေရးတာ မေတြ႔ရဘူး။ “ႏႈတ္ေျပာ”လို႔ ေရးရမယ္ ထင္ပါတယ္။

အေရးစကား-န(အေယးစကား)
အေၾကာင္းကိစၥ၊ အျဖစ္အခင္း တစ္စုံတစ္ရာႏွင့္ သက္ဆုိင္ေသာ စကား။ ဒါက “စကား”ကို စာနဲ႔ေရးတာလို႔ အဓိပၸာယ္ မရဘူး။ “အေရး”လို႔ပဲ ေျပာရမွာ ထင္ပါတယ္။ “စကား ေျပာသလို ေရးရမယ္”ဆုိတာ စကားေျပကို စကားေျပာတဲ့ အသံထြက္ အတိုင္း ေရးရမယ္လို႔ ဆုိလိုတာ ေနမွာပါ။

ဥပမာ-
ကၽြန္ေတာ္သည္=ကၽြန္ေတာ္ဟာ
စာေရးသည္=စာေရးတယ္
“ကၽြန္ေတာ္သည္ စာေရးသည္” ကို “ကၽြန္ေတာ္ဟာ စာေရးတယ္”လို႔ ေရးရမယ့္ သေဘာ မဟုတ္လား။ အဲဒီလို ေရးတာကို “စကား ေျပာသလိုကို စကားေျပနဲ႔ ေရးတယ္”လို႔ ေျပာလို႔ မရဘူးလား။
“စကားေျပာသလို ေရးရမယ္” ဆုိတာ အဲဒီလိုမ်ဳိး ေရးတာကို ဆုိလုိတာ မဟုတ္လား။ တျခား အဓိပၸာယ္မ်ား ထြက္ေနတာ ရွိေသးလား။ စဥ္းစား ၾကည့္တာပါ။
“စကားေျပ”ဆုိတာ သဒၵါအရ “နာမ္”။ အသံထြက္က “ဇဂေဗ်”။ အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆုိတာက “စာလုံး အေရအတြက္၊ ကာရန္ အခ်ိတ္အဆက္၊ အသံ အေနအထား စသည္ျဖင့္ စည္းမ်ဥ္း သတ္မွတ္မထားေသာ စကား သို႔မဟုတ္ စာ” တဲ့။ “စကားျပင္” နဲ႔ အတူတူတဲ့။
အေျခခံပညာ အထက္တန္း ပင္ရင္းျမန္မာ စကားေျပ လက္ေရြးစင္ ေက်ာင္းသုံး ျပ႒ာန္း စာအုပ္မွာေတာ့ ဒီလို ေရးထားပါတယ္။ “စကားေျပ ဆုိသည္မွာ ေျပေျပျပစ္ျပစ္ ဖြဲ႔စည္း သုံးႏႈန္းထားေသာ စကားမ်ဳိး၊ စာမ်ဳိးပင္ျဖစ္သည္။ ေန႔စဥ္ ေျပာဆုိ၊ ေရးသား ဆက္သြယ္မႈ ကိစၥမ်ားသာမက ပညာသင္ ကိစၥ၊ ႐ုံးကိစၥ၊ သိပံၸ၊ ၀ိဇၨာ ဘာသာရပ္ အမ်ဳိးမ်ဳိးတုိ႔ကို ေရးမွတ္ တင္ျပေသာ ကိစၥ၊ ေတြးေခၚခံစားမႈတို႔ကို ဖြင့္ဆုိေဖာ္ထုတ္ အပ္ေသာကိစၥ စသည္တုိ႔ကိုလည္း စကားေျပနဲ႔ ေရးသားၾကသည္” တဲ့။ တစ္ခု စဥ္းစားမိတာက “စကားေျပ တစ္ပုဒ္ ေရးသည္” ဆိုတဲ့ စကားေျပကို “ဇဂေဗ် တစ္ပုဒ္ေရးတယ္” လုိ႔ေတာ့ ေရးတာ မေတြ႔ဖူးတာပါ။

စကားေျပနဲ႔ စကားေျပာ
“စကားေျပ” နဲ႔ “စကားေျပာ” ဟာ ႏွစ္လံုးတည္း (ထဲ) နဲ႔ ကပ္႐ႈပ္ ေနတတ္ပါတယ္။ စကားေျပာ အသံထြက္ အတိုင္း ေရးတာကို “စကားေျပ” လို႔ေခၚတယ္ မဟုတ္လား။ ကဗ်ာမွာလည္း “စကား ေျပာရစ္သမ္” နဲ႔ေရးတယ္ဆိုတ့ဲ ကဗ်ာေတြ ရွိတယ္။ စကားေျပာသလို ေရးထား တဲ့ “စကားေျပ” နဲ႔ စကားေျပာ ရစ္သမ္ နဲ႔ေရးစပ္တဲ့ “ကဗ်ာ” ေတြလို႔ပဲ ေျပာၾက၊ ေရးၾကတာ ေတြ႔ဖူးတယ္။
“စကားေျပာ” မွာေတာ့ “စစ္”တာ “မစစ္” တာရယ္လို႔ မရွိႏိုင္ပါဘူး။ စကား ေျပာသလုိ ေရးတဲ့ အခါမွာပဲ စကား ေျပာသလို အသံထြက္ အတိုင္း ပီပီျပင္ျပင္ မေရးဘဲ စာသံ ေပသံနဲ႔ေရာ ေထြးေနတာမ်ဳိးပဲ ရွိႏုိင္ပါတယ္။

မွားတတ္တဲ့ အမွားမ်ား
ျမန္မာစာကို စနစ္တက် ေရးႏုိင္ၿပီး ျမန္မာ စကားကို မွန္မွန္ကန္ကန္ ေျပာႏုိင္ဖို႔ မွားတတ္တဲ့ အမွားေတြကို သိထားဖုိ႔ လိုအပ္ပါတယ္။ နမူနာ ေလာက္ပဲ တင္ျပႏုိင္ပါတယ္။ ပဲ နဲ႔ ဘဲ။ ။ “ပဲ” ဟာ အနက္စဲြ အေရး။ “ပဲ၊ ပက္၊ ပင္” ဟာ အနက္ တူ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီလိုသံုးတယ္။

၁။
လူပဲ၊ နတ္ပဲ၊ ျဗဟၼာပဲ၊ သူပဲ၊ ငါပဲ၊ ဆရာပဲ၊ ေက်ာင္းသားပဲ၊ စာအုပ္ပဲ၊ အိမ္ပဲ၊ ေက်ာင္းပဲ၊ ျမစ္ပဲ… “ပဲ၊ ပင္” ရဲ႕ အနက္ဟာ ေပါင္းစည္းနက္ ျဖစ္ၿပီး “စင္စစ္” လို႔ အနက္ဖြင့္ရင္ ရႏုိင္တယ္။ “ပက္” က ေရွးက သံုးစြဲ႐ိုး။ လူပဲ = လူစင္စစ္၊ နတ္ပဲ = နတ္စင္စစ္၊ ျဗဟၼာပဲ = ျဗဟၼာစင္စစ္… “ပင္၊ ပင္လွ်င္” တုိ႔နဲ႔ ဖလွယ္ႏုိင္ ၿပီး “စင္စစ္” လို႔ အနက္ ေပးလုိ႔ရရင္ “ပဲ” ကို သံုးပါတယ္။ စားပဲ စားႏိုင္လြန္း၊ တတ္ပဲ တတ္ႏိုင္လြန္း၊ ေျပာပဲ ေျပာႏိုင္လြန္း၊ ေသာက္ပဲ ေသာက္ႏိုင္လြန္း စသျဖင့္ေပါ့။
“ဘဲ” ဟာ “ဖဲ” ရဲ႕ အသံစြဲအေရး ျဖစ္တယ္။ “ဖဲ” ဆိုတာ ဖဲၾကဥ္ျခင္း အနက္၊ ဖဲခြာျခင္း အနက္ ရွိတယ္။ ေရွာင္ၾကဥ္တာ၊ တားျမစ္တာ၊ ျငင္းပယ္ တာေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ “ဘဲ” ကို တားျမစ္ ျခင္းအနက္၊ ျငင္းပယ္ျခင္း အနက္ရွိတဲ့ “မ” နဲ႔ တြဲၿပီး သံုးၾကရတယ္။ ဒီလိုေလ။ “မသိဘဲ၊ မစားဘဲ၊ မသြားဘဲ၊ မလာ ဘဲ၊ မက်က္ဘဲ၊ မဖတ္ဘဲ စသျဖင့္ေပါ့။(မ…(ႀကိယာ)…ဘဲ)
ဖက္ နဲ႔ ဘက္
“ဖက္” မွာ အနက္ ရွိတယ္။ “ဘက္” မွာ အနက္မရွိ။ “ဖက္” ဟာ အနက္စြဲ အေရး။ “ဘက္” က အသံစြဲ အေရး။

၁။
ႀကိယာ “ဖက္”- သာဓက။ စံုဖက္၊ စြက္ဖက္၊ ဖက္စပ္၊ ဖက္တြဲ၊ လိုက္ဖက္၊ ယွဥ္ဖက္၊ ဆြဲဖက္၊ တြဲဖက္၊…

၂။
အေဖာ္အဖက္- သာဓက။ ကူေဖာ္ေလာင္ဖက္၊ ၾကင္ေဖာ္ၾကင္ဖက္၊ ေဆးေဖာ္ေၾကာဖက္၊ ေဆးေဖာ္၀ါးဖက္၊ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္၊ သြားေဖာ္လာဖက္၊ …

၃။
သခ်ၤာနဲ႔ တြဲတဲ့ “ဖက္”- သာဓက။ တစ္ဖက္တစ္ခ်က္၊ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္၊ သံုး ဖက္ျမင္၊ ေလးဖက္နာ၊ အနားငါးဖက္ ပၪၥဂံ၊ ေလးလံုးေျခာက္ဖက္၊ …

၁။
အရပ္မ်က္ႏွာနဲ႔ တြဲရင္ “ဘက္”- သာဓက။ အေရွ႕ဘက္၊ အေနာက္ဘက္၊ ေတာင္ဘက္၊ ေျမာက္ဘက္၊…

၂။
တည္ေနရာနဲ႔ တြဲရင္ “ဘက္”- သာဓက။ အိမ္ဘက္မွာ၊ ေစ်းဘက္မွာ၊ ျမစ္ဘက္မွာ၊ ရြာဘက္မွာ၊ ေတာဘက္ မွာ၊ ၀ဲဘက္၊ ယာဘက္၊ …

၃။
သူ၊ ငါ၊ က်ား၊ မ စတာေတြနဲ႔ တြဲရင္ “ဘက္”-သာဓက။ သူ႔ဘက္၊ ငါ့ဘက္၊ ကိုယ့္ဘက္၊ ေယာက်္ားဘက္၊ မိန္းမဘက္၊ လင္ဘက္၊ မယားဘက္၊ အေဖ့ဘက္၊ အေမ့ဘက္၊ ဆရာ့ဘက္၊ တပည့္ဘက္၊…

၄။
“အစ” စကားလံုးျဖစ္ရင္ “ဘက္”-သာဓက။ ဘက္ကန္၊ ဘက္စံု၊ ဘက္ေပါင္းစံု၊ ဘက္လုိက္၊ ဘက္မ လိုက္၊…

၅။
ႁခြင္းခ်က္- ရဲေဘာ္ရဲဘက္
ဖူး နဲ႔ ဘူး
“ဖူး” ကို ပစၥည္းအေနနဲ႔ သံုးမယ္ဆိုရင္ “ပူးယွဥ္ျခင္း၊ ထိေတြ႕ျခင္း၊ ၾကံဳႀကိဳက္ျခင္း၊ ေပါင္းစည္းျခင္း” ဆိုတဲ့ မူလအနက္ေတြနဲ႔ပဲ ဆိုင္ရာ ႀကိယာကို ထင္ရွားေအာင္ အေထာက္အကူျပဳေနတာ ေတြ႔ရတယ္။
သာဓက။ စားဖူးသည္၊ ျမင္ဖူး သည္၊ ေတြ႕ဖူးသည္၊ ၾကားဖူးသည္၊ ၾကံစည္ဖူးသည္၊ စိတ္ကူးဖူးသည္။ “ဘူး” ဟာ အသံစြဲ အေရး။ မူလ အနက္မရွိ။ “ဖူး” ရဲ႕ မူလအနက္ပဲျဖစ္ တယ္။ “ဘူး” မွာ ျငင္းပယ္ျခင္း အနက္ ရွိၿပီး “မ” နဲ႔ ယွဥ္တြဲလို႔ “မျဖစ္ႏိုင္ ေၾကာင္း” ေသခ်ာတာကို ျပပါတယ္။-သာဓက။ မျမင္ဘူး၊ မစားဘူး၊ မေျပာ ဘူး၊…(မ…ဘူး)
အနက္စြဲ အသံစြဲေရးနည္း
အနက္စြဲ/ အနက္စြဲ အေရးဆိုတာ အနက္ရွိတဲ့ စကားလံုးကို မူလအတိုင္း ေရးတဲ့ “အေရး” ျဖစ္ပါတယ္။ က၊ ခ၊ င၊ စ၊ ဆ၊ ည၊ တ၊ ထ၊ န၊ ပ၊ ဖ၊ မ ဆိုတဲ့ ဗ်ည္း ၁၂ လံုးဟာ အနက္ရွိတဲ့ ဗ်ည္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ အဲဒီ ဗ်ည္း ၁၂ လံုးကို အသံုးျပဳေရးရင္ အနက္စြဲေရးနည္းလို႔ ဆိုရမယ္။ ဂ၊ ဃ၊ ဇ၊ စ်၊ ဒ၊ ဓ၊ ဗ၊ ဘ ဆို တဲ့ ဗ်ည္း ၈ လံုးဟာ အနက္မရွိ။ အသံ ပဲရွိၾကတဲ့ ဗ်ည္းေတြပါ။ အနက္စြဲ က၊ ခ ကို အသံစြဲ ဂ၊ ဃ နဲ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အနက္ စြဲ စ၊ ဆ ကို အသံစြဲ ဇ၊ စ် နဲ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အနက္စြဲ တ၊ ထ ကို အသံစြဲ ဒ၊ ဓ နဲ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အနက္စဲြ ပ၊ ဖ ကို အသံစြဲ ဗ၊ ဘ နဲ႔ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ အသံဖလွယ္ ေရးၾကပါတယ္။
သာဓက။ ။ က်င္=ဂ်င္၊ ေကာ္၊ ေကာ္ျပား=ေဂၚ၊ ေဂၚျပား၊ စြဲ=ဇြဲ၊ ေစ့=စိ=ဇိ၊ (ဇိကုပ္နတ္ ျပည္တင္)၊ ေတာ္=ေဒၚ၊ တိုင္=ဒိုင္၊ ေျပာ၊ ေျပာ စည္=ေျဗာ၊ ေျဗာစည္၊ ေျပာင္= ေျဗာင္ လို႔ အသံဖလွယ္ေရးတယ္။ တစ္ခါ အနက္စြဲ အေရး သာဓက ေလးေတြ ၾကည့္ၾကဦးစို႔။ ဂါး=ကား (ငါးလုပ္ငန္းသံုး)၊ ဂုပ္၊ ဂုပ္ဆက္=ကုပ္၊ ကုပ္ဆက္၊ ဂြက်=ခြက်၊ ေဂြ=ေခြ၊ ဇံေရြး=စံေရြး၊ ဇီးသီး=ဆီးသီး၊ ဒို႔=တို႔၊ ဒုတ္=တုတ္၊ ေဒါင့္=ေထာင့္၊ ေဗာင္းလန္=ေပါင္းလန္၊ ျဗဳန္းေျမ=ျဖဳန္း ေျမ၊…
မီ နဲ႔ မွီ

“မီ” ရဲ႕ အနက္ဟာ “ထိမိ၊ ဆက္ စပ္၊ ပူးတဲြ” လု႔ိရွိတယ္။ ေပါင္းယွဥ္ ညီမွ်တဲ့အနက္ ျဖစ္ပါတယ္။
သာဓက။ ရထားမီသည္၊ ရထား ခ်ိန္မီသည္၊ ေက်ာင္းမီသည္၊ ေက်ာင္း ခ်ိန္မီသည္၊ စံခ်ိန္မီ၊ စံမီ၊ ေခတ္မီ၊…၊ “မီ၊ ႀကိ- လွမ္း၍ေရာက္ႏိုင္၊ ထိႏိုင္ သည္၊ တိုင္ေရာက္သည္”။
(ျမန္မာအဘိဓာန္)၊ (မ) နဲ႔တဲြသံုးတာက-မၾကာမီ= မၾကာခင္၊ မစားမီ=မစားခင္၊ မေျပာမီ= မေျပာခင္၊ မလာမီ=မလာခင္၊ မသြားမီ= မသြားခင္၊… “မီ၊ စည္း-(မ) ႏွင့္တြဲ၍ အခ်ိန္ မတိုင္ေသးခင္ အနက္ဖြင့္ ေထာက္ပံ့ေသာ စကားလံုး”။

“မွီ၊ ႀကိ-၁၊ တစ္စံုတစ္ရာကို ယွဥ္ကပ္ အားျပဳသည္။”
(ျမန္မာအဘိဓာန္)၊
သာဓက။ တိုင္ကိုမွီ၊ မီွခိုသည္၊ မွီျငမ္းျပဳသည္၊…(မွီ=မီေစသည္၊ မီ ေအာင္ျပဳသည္။)
မင္ နဲ႔ ျမား
မင္ကိုမွင္လုိ႔ အသံထြက္ခြင့္ရွိ ေပမယ့္ အဓိပၸာယ္မွန္ကို သိထားဖို႔ေတာ့ လိုပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီလိုပဲ ျမားကိုျမႇား လု႔ိ အသံထြက္ခြင့္ရွိေပမယ့္ အဓိပၸာယ္ကို သိထားဖို႔ေတာ့ လိုပါတယ္။ ယပင့္ “မွ်ား” ရင္ေတာ့ မွ်ားေခၚတာ၊ ငါးမွ်ားတာ၊ ငါးမွ်ားခ်ိတ္တို႔မွာ သံုးတယ္။
သတ္ပံု
စာလံုးေပါင္းေတြရဲ႕ အဓိပၸာယ္ကို သတ္ပစ္တတ္တဲ့ လြဲေစတတ္တဲ့ စာလံုးေပါင္း သတ္ပံုနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ေတာ့ ထည့္မေဖာ္ျပေတာ့ပါ။ အသတ္ မခံရေအာင္ေတာ့ “သတိ၊ အသိ” ရွိၾကေစခ်င္ပါတယ္။
သဒၵါအသံုးအႏႈန္း
“သဒတ္မတာ စတ္မတာ” ဆိုေတာ့ သဒၵါ အသံုးအႏႈန္းနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သိေစခ်င္တာေလးေတြကို တင္ျပပါမယ္။
မွ နဲ႔ က

၁။
ထြက္ခြာရာကို ရည္ၫႊန္းလိုရင္ “က” ကို ႏႈတ္ေျပာမွာေရာ အေရးမွာပါ သံုးတယ္။ “မွ” ကိုေတာ့ အေရးမွာပဲ သံုးပါတယ္။

၂။
ျပဳသူ၊ ျဖစ္သူ၊ ရွိသူကို ရည္ၫႊန္း လိုရင္ ႏႈတ္ေျပာနဲ႔ အေရး ၂ ရပ္စလံုးမွာ “က” ကိုပဲ သံုးရပါတယ္။
ကို နဲ႔ အား

အျပဳခံရသူကို ေဖာ္ျပလိုရင္ “ကို” သံုးပါ။
လက္ခံသူကို ေဖာ္ျပလိုရင္ “အား” သံုးပါ။
သာဓက။ ေခြးကို ႐ိုက္သည္။
တိုင္ကပ္နာရီကို ေက်ာင္းအုပ္ ဆရာမႀကီးအား ေပးအပ္ လွဴဒါန္းသည္။
တို႔၊ မ်ား၊ ေတြ

၁။
တစ္မ်ဳိးတည္း ဒါမွမဟုတ္ ႏီွးႏႊယ္ ပတ္သက္ေနတဲ့ အမ်ဳိးအစားေတြကို အႂကြင္းအက်န္ မရွိ တေပါင္းတစည္း တည္း (ထဲ) ေဖာ္ျပလိုတဲ့အခါ “တို႔” ကို သံုးတယ္။

၂။
တစ္ခုမက မ်ားျပားတဲ့ အေရ အတြက္ရွိတဲ့ အမ်ဳိးအစားကို ေဖာ္ျပလို တဲ့အခါ “မ်ား” ကိုသံုးတယ္။

၃။
ေျပာဟန္မွာ “ေတြ” ကိုသံုးတယ္။

၄။
“မ်ား၊ ေတြ” ကို ကိန္းဂဏန္းမ်ား နဲ႔ တြဲမသံုးႏိုင္ပါ။

၅။
နာမ္စားမ်ားနဲ႔ တြဲမသံုးႏိုင္ပါ။ တစ္ဦး တစ္ေယာက္တည္း(ထဲ)နဲ႔ပဲ သက္ဆုိင္တဲ့ နာမ္မ်ားန႔ဲလည္း တြဲမသံုး ႏိုင္ပါ။ တြဲသံုးရင္ အနက္ အဓိပၸာယ္လြဲ ႏိုင္ပါတယ္။ သာဓက။ ငါမ်ား ထီ ေပါက္ရင္ ဘယ္ေလာက္ ေကာင္းမလဲ။
ခဲ့

၁။
အတိတ္ကာလ ပစၥည္း မဟုတ္ပါ။ အမွန္တကယ္ ျပဳေၾကာင္း၊ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ရွိေၾကာင္း ေလးနက္ေစၿပီး ႀကိယာကို ကူညီ ေထာက္ပံ့တဲ့ စကားလံုး ျဖစ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ “ဦးစြာ ျပဳလုပ္ျခင္း၊ အလ်င္ျပဳ လုပ္ျခင္း” အနက္ကိုေတာ့ ၫႊန္းျပတတ္ ပါတယ္။
သာဓက။ (က) ေမွာင္ခဲ့တစ္ခါ၊ ျပာခဲ့ တခ်ဳိ႕၊ ညိဳ႕ခဲ့တလီ။ (ခ) ေညာင္ရမ္းၿမိဳ႕ ကုိ…ဘယေက်ာ္ထင္ကို ေပးေတာ္မူခဲ့ ၍ ျပန္ေတာ္မူသည္။

၂။
တိုက္တြန္းႏိႈးေဆာ္တာ၊ ၀န္ခံ ကတိျပဳတာေတြကို ေဖာ္ျပတဲ့၀ါက် တခ်ဳိ႕မွာ အေလးအနက္ ျပဳတဲ့ သေဘာနဲ႔ “ခဲ့” ကို ထည့္သံုးေလ့ ရွိတယ္။ သာဓက။ ခ်စ္၍ေခၚသည္ လိုက္ေတာ္ မူခဲ့။ ဘႀကီးလည္း ကေလးမတို႔ အိမ္ကို တစ္ႀကိမ္ေလာက္ လာခဲ့ရဦးမယ္။

၃။
“လွ်င္၊ ေသာ္၊ မူ၊ ျငားအံ့” စတာ ေတြနဲ႔ တြဲသံုးတတ္ၾကတယ္။
သာဓက။ -မိုးမၿပိဳဘူး ၿပိဳခဲ့ေသာ္၊ အကယ္၍ ထီေပါက္ခဲ့လွ်င္၊ မိတ္ေဆြ မရွိခဲ့မူ၊ ထုိသို႔ ျဖစ္ခဲ့ဲျငားအံ့။
ေရးဟန္တခ်ဳိ႕
“ျမန္မာေတြၾကား စာနဲ႔စကား” ဟာ သုေတသန စာတမ္းလည္း မဟုတ္ပါ။ က်မ္းႀကီး က်မ္းခိုင္လည္း မဟုတ္ပါ။ ပညာရွင္ ပညာရွိက ေရးတာလည္း မဟုတ္ပါ။ “စကား ေျပာသလို ေရးရမယ္” ဆိုတဲ့ လႈပ္ရွားမႈရ႕ဲ ဂယက္ကေလးတစ္ခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရးပါလို႔လည္း မတိုက္တြန္းလိုပါ။ မေရးပါနဲ႔လို႔လည္း မတားျမစ္လုိပါ။ ေကာင္းတယ္ထင္ရင္ လုပ္ၾကဖို႔ပါပဲ။ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ အေျခအေန အခ်ိန္အခါ အေၾကာင္းအရာကို လိုက္လို႔ ႏႈတ္ေျပာလိုလည္း ေရးမယ္။ စာသံေပသံ အတိုင္းလည္း ေရးမယ္။ ဖတ္တဲ့လူ နားလည္ရင္ ၿပီးတာပါပဲ။ ေရးဟန္ တခ်ဳိ႕ကို နမူနာ ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။
မူရင္းသတ္ပံုအတိုင္း ေဖာ္ျပထားပါသည္။ “xxx ဖ်ာ၊ ႐ိုင္၊ သင္ျဖဴးမ်ား ခင္း သူကခင္း၊ ကန္႔လန္႔ကာမ်ားကာသူက ကာ၊ မီးဖိုအတြက္ က်င္းတူးသူကတူး၊ ဖိုကေနာက္ရွာသူကရွာ၊ သရက္ဖူး ေကာက္သူကေကာက္၊ ေရခတ္သူက ခတ္၊ တံျမက္လဲွသူကလွဲ၊ ထင္းေခြသူ ကေခြ၊ အလုပ္ကိုယ္စီႏွင့္ ေပ်ာ္ရႊင္စြာ ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိၾက၏။…”
“ေျပာခ်င္တာက အတန္အသင့္ အဆင့္ျမင့္တဲ့ တိရစၧာန္ေတြမွာ ဗီဇအသိ စိတ္(instinct) သာမက အေၾကာင္း အက်ဳိးဆက္ သိတဲ့စိတ္(ပညာ) ပါရွိေန ေၾကာင္းကို သိသာပါတယ္။ သို႔ျဖစ္ပါ လ်က္ တိရစၧာန္ေတြဟာ ဘာေၾကာင့္ လူလို တိုးတက္ ေျပာင္းလဲမႈ ျဖစ္မလာရ သလဲ။ ပညာ သင္ၾကားမႈ မရွိလို႔ပါပဲလို႔ ဆုိခ်င္မိပါတယ္။ ဒါျဖင့္ရင္ ပညာသင္တယ္ ဆိုတာ ဘာလဲ။ ဆက္ၿပီး စဥ္းစား ၾကရပါေတာ့မယ္။ ကဲ ပညာသင္တယ္ ဆိုတာ ဘာလဲ။ စဥ္းစားၾကည့္လိုက္ၾက စမ္းပါဦး။ အနက္ ဖြင့္ၾကည့္စမ္းပါဦး။ ငါေျပာခဲ့တာေတြကိုလည္း သင့္၏ မသင့္၏ ဆင္ျခင္ၾကည့္ၾကပါ”။
“ဒါေၾကာင့္ စစ္ၿပီးမွလူျဖစ္တဲ့ လူငယ္ေတြက ေကာ္ရင္ဂ်ီအလုပ္သမား ေတြအေၾကာင္းကို မသိၾကေတာ့ဘူး။ ေစ်းေပါေပါနဲ႔ အားမနာတမ္း ခိုင္းရေစရတဲ့ လူေတြ တစ္ခါတုန္းကတို႔ဆီမွာ အမ်ားႀကီး ရွိခဲ့ဖူးတယ္ ဆိုတာကိုလည္း မသိၾကေတာ့ဘူး။ တစ္ေန႔က မေလးရွားတို႔ ထိုင္းတို႔မွာ တို႔ဆီကအလုပ္ သမားေတြ တရားမ၀င္ သြားေရာက္လုပ္ ကိုင္ေနၾကတာ သိန္းဂဏန္းနဲ႔ေတာင္ ရွိတယ္။ ဒီအလုပ္သမားေတြက တိုင္းရင္းသားေတြ မလုပ္ခ်င္တဲ့ အလုပ္ေတြမွာ ေစ်းေပါေပါနဲ႔ ခိုင္းလုိ႔ရေနလို႔ ခိုး၀င္တာ ျဖစ္ေပမယ့္ မျပန္ေစခ်င္ဘူး ဆိုတဲ့ သတင္းတစ္ခု ၾကားလိုက္ရေတာ့ အေမ့မွာ ၾကက္သီး ထလုိက္တာ”
“ဘိုးဘိုးေရ…ဘြားဘြားေရ” ဟု လမ္းက လွမ္းေအာ္ၿပီး ႏႈတ္ဆက္သံ ၾကားလို႔ ထြက္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေျမးဦးမေလး ျဖစ္ေနသည္။ ေျမးမေလးက အသက္ ၁၂ ႏွစ္ေက်ာ္ ၁၃ ႏွစ္ေလာက္ ရွိပါၿပီ။ ၇ တန္းေအာင္ၿပီးစ ၈ တန္းတက္ရ ေတာ့မည္။ သူ႔ကို ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ေဘာင္းဘီ အညိဳေရာင္၊ အက်ႌအျဖဴ ခါးရွည္ရင္ေစ့ေလးႏွင့္။ ေက်ာပိုး အိတ္ကေလးကို လြယ္လိုက္လုိ႔၊ ထမင္း ခ်ဳိင့္ကေလးကိုလည္း လက္ကဆြဲလို႔၊ မနက္ ၁၀ နာရီခြဲေလာက္ဆိုေတာ့ ေနကလည္း ပူလာၿပီမို႔ ထီးလည္း ေဆာင္းလိုက္ရေသး”
ဂ်ာနယ္လစ္ အေရးအသား
ဂ်ာနယ္လစ္ အေရးအသားနဲ႔ပတ္ သက္လို႔ (၇-၁၁-၂၀၀၈) ရက္ထုတ္ လွ်ပ္တစ္ျပက္ သတင္းဂ်ာနယ္ Literature Interview တစ္ခုထဲက အပိုင္းအစေလး ေကာက္ႏုတ္ ေဖာ္ျပၿပီး နိဂံုးခ်ဳပ္လုိက္ပါရေစ။
ေမာင္ေအးေအာင္
ဒီဘက္ေခတ္ ဂ်ာနယ္လစ္ အေရး အသားေတြမွာ စကားေျပေတြထက္ စကားေျပာေတြ အားသန္ လာတာ ေတြ႔ရတယ္။ ဒါေပမဲ့ စကားေျပာ မစစ္တာေတြလည္း ေတြ႔ေတြ႔ ေနရတယ္။ အဲဒီေတာ့ စကားေျပ နဲ႔ စကားေျပာကို အေၾကာင္း အရာေပၚမူတည္ၿပီး အံ၀င္ခြင္က် ျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လုိ ေရးသင့္သလဲ။ ဘယ္ ေနရာကို စကားေျပ ေရးသင့္သလဲ။ ဘယ္ေနရာကို စကားေျပာ ေရးသင့္သလဲ။
ဦးေအာင္သင္း
တကယ့္ တကယ္ သတင္းေရးလို႔ ရွိရင္ စကားေျပာတဲ့ အသံနဲ႔ မေရးဘဲနဲ႔ စာေရးတဲ့ဟန္န႔ဲ ေရးတာ အေကာင္းဆံုးပဲ။ စကားေျပဟန္နဲ႔ ေရးတာ အေကာင္းဆံုး ပဲ။ လူထုေဒၚအမာတို႔က စကားေျပာ ဟန္ေရးတယ္ ဆိုၿပီး ေႂကြးေၾကာ္ လာခဲ့တာ။ ဒါေတာင္မွ လူထု သတင္းစာထဲ မွာ ႏိုင္ငံျခား သတင္းေရးတဲ့ အခါက် ေတာ့ စာနဲ႔ေရးတာ။ လူထု သတင္းစာ မွာက်ေတာ့ သတင္းကို စကားေျပာသလို မွ မေရးဘဲနဲ႔ စကားေျပနဲ႔ပဲ ေရးတာ။ ျပန္ ဖတ္ၾကည့္ပါလား။
ငါကေတာ့ တစ္ခါတေလ က်ရင္ စကား ေျပာသလိုကို စကားေျပနဲ႔ ေရးတယ္။ ေပါ့ေပါ့ပါးပါး စကားေျပကို သံုးလို႔ရတယ္။ သိပ္ၿပီး တည္ၾကည္ေလး နက္တဲ့ ဥပေဒလိုဆို တစ္မ်ဳိးေပါ့။ Heavy ျဖစ္တာေပါ့။ ေပါ့ေပါ့ပါးပါး စကားေျပ ေရးလို႔ ရပါတယ္။ ငါ… ဒီလိုခ်ည္း ေရးေနတာပဲ။

ေမာင္ဧရာ
(ေရႊအျမဳေတ မဂၢဇင္း၊ ဇြန္လ ၂၀၁၁) —