ငါးပိ
ငါးပိႏွင့္ တို႔စရာတို႔သည္ ထမင္း၊ ဟင္း၊ ဟင္းခ်ိဳတို႔ႏွင့္အတူ
ျမန္မာတို႔၏ အစားအစာတြင္ အေျခခံမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ထမင္းကို ဟင္းႏွင့္တြဲဖက္၍
မစားရေစကာမူ ငါးပိ၊ တို႔စရာတို႔ႏွင့္ တြဲဖက္၍ မစားရလၽွင္ ျပည့္ျပည့္ဝဝ
စားေသာက္ရသည္ဟု ျမန္မာတို႔က မယူဆၾကေပ။ အထူးသျဖင့္ ေတာင္သူ လယ္သမားႏွင့္
အလုပ္ၾကမ္းသမားတို႔အဖို႔ ငါးပိသည္ အဓိက အဟာရပင္ျဖစ္သည္။
ငါးအစိုးကို ဆားျဖင့္ အထပ္ထပ္ သိပ္ထားလၽွင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ငါး၊ ပုဇြန္၊ ကနန္းစသည္တို႔ကို ဆားပက္ေနလွန္း၍ ဆုံျဖင့္ေထာင္းထားလၽွင္ ေသာ္လည္းေကာင္း ငါးပိဟု ေခၚေလသည္။ ငါးပိကို ျမန္မာတို႔သာမက ထိုင္း၊ မေလးရွား၊ ကေမၻာဒီးယား၊ လာအို၊ ဗီယက္နမ္၊ စကၤာပူ၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ အင္ဒိုနီးရွား စသည့္ အေရွ႕ေတာင္ အာရွနိုင္ငံမ်ားတြင္လည္း စားသုံးတတ္ၾကသည္။ ငါးပိကို ထိုင္း - ခမာ ဘာသာျဖင့္ ကပိ (กะปิ) ဟူ၍ ေခၚသည္။ မေလးဘာသာျဖင့္ ဘယ္လကန္ (belacan)၊ အင္ဒိုနီးရွားဘာသာျဖင့္ တယ္ရာစီ(terasi) ဟုေခၚသည္။ ထိုင္းငါးပိလုပ္နည္းႏွင့္ မြန္ျမန္မာ ငါးပိလုပ္နည္းမွာ အတူတူပင္ျဖစ္သည္။
ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ေန႔စဥ္စားသုံးေသာ ငါးပိကို အၾကမ္းအားျဖင့္ စိမ္းစားငါးပိ၊ မၽွင္ငါးပိ၊ ဒမင္းငါးပိ၊ ေရက်ိဳငါးပိႏွင့္ ငါးပိေကာင္ဟု ခြဲျခားနိုင္သည္။
စိမ္းစားငါးပိကို ပုဇြန္ဆိတ္ကေလးမ်ားမွ ျပဳလုပ္သည္။ တစ္ခါတစ္ရံ ပုဇြန္ဆိတ္မ်ားသည္ ငါးကေလးမ်ားႏွင့္ ေရာေနတတ္သည္။ ယင္းတို႔ကို ေနပူတြင္ ၃၊ ၄ ရက္မၽွလွန္း၍ အတန္ငယ္ေျခာက္ေသာအခါ ဆုံတြင္ ထည့္၍ ေထာင္းရသည္။ အတန္ညက္ေလမွ ဆားထပ္ထည့္၍ ထပ္ေထာင္းရျပန္သည္။ ဆားသမသြားသည့္အခါ ငါးပိကို ေျမအိုးတြင္ အနည္းဆုံး ၃၊ ၄ လမၽွ သိပ္ထားရသည္။ ထိုအခါ ငါး၊ ပုဇြန္တို႔၏ အခြံတို႔ႏွင့္ အရိုးမ်ားသည္ ေၾကၿပီျဖစ္၍ ငါးပိမွာ စားသုံးရန္ အသင့္ျဖစ္လာသည္။ စိမ္းစားငါးပိကို ၿမိတ္ႏွင့္ ထားဝယ္နယ္မ်ားတြင္ လုပ္ကိုင္ၾက၍ ေဒသကိုအစြဲျပဳကာ ၿမိတ္စိမ္းစား၊ ထားဝယ္စိမ္းစားဟု ေခၚေဝၚၾကသည္။
မၽွင္ငါးပိကို ေက်ာက္ပုဇြန္ဆိတ္ကေလး တစ္မ်ိဳးမွ လုပ္သည္။ လုပ္နည္းမွာ စိမ္းစားငါးပိ လုပ္နည္းႏွင့္ အတူတူပင္ ျဖစ္သည္။ မၽွင္ပိုက္ႏွင့္ ဖမ္း၍ရေသာ မၽွင္မ်ားကို အစြဲျပဳ၍ မၽွင္ငါးပိဟု ေခၚျခင္းျဖစ္သည္။ မၽွင္ထဲတြင္ အထက္ပါ ေက်ာက္ပုဇြန္ဆိတ္အျပင္ ကနန္းကေလး၊ ငါးကေလးမ်ားလည္း ပါဝင္သည္။ မၽွင္ငါးပိမ်ာ ဘိုကေလးၿမိဳ႕ (ဖ်ာပုံနယ္)၊ လပြတၱာျမိဳ႕(ေျမာင္းျမနယ္)၊ သကၠယ္ေသာင္ (ပုသိမ္နယ္) တို႔မွ အမ်ားအားျဖင့္ ထြက္သည္။
ဒမင္းငါးပိမွာ ဒမင္းေထာင္၍ရေသာ ငါးကေလး အမ်ိဳးမ်ိဳးတို႔ကို ေနလွန္း၊ ဆားပက္၍ ေထာင္းယူရေသာ ငါးပိျဖစ္သည္။ ငါးေပါသည့္ အရပ္တိုင္း၍ ဒမင္းငါးပိ လုပ္ၾကသည္။
ေရက်ိဳငါးပိမ်ာ အရည္က်ိဳ၍ စားရေသာ ငါးပိမ်ိဳးျဖစ္သည္။ အခ်ိဳ႕ကလည္း ေရခ်ိဳငါးပိဟု ေခၚၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ေရခ်ိဳငါးပိ လုပ္ေသာငါးမွာ ေရခ်ိဳေရငန္ ႏွစ္ဌာနမွ ရေသာငါးမ်ား ျဖစ္သည္။ ထိုငါးမ်ားမွာ မ်ားေသာအားျဖင့္ အေကာင္လတ္၊ အေကာင္ႀကီးမ်ား ျဖစ္သည္။ ယင္းတို႔ကို ခါးက်ိဳး႐ုံမၽွေထာင္း၍ ငါးပိလုပ္ရသည္။ ေရက်ိဳငါးပိထဲတြင္ သုံးဦးစပ္ငါးပိမွာ ထင္ရွားသည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ငါးရံ့၊ ငါးဖယ္ႏွင့္ ငေျပမ ငါးသုံးမ်ိဳးကို စပ္၍လုပ္ေသာ ငါးပိကို လူႀကိဳက္မ်ားသည္။ ထို႔အျပင္ ဆုံထုံးငါးပိဟူ၍လည္း ရွိေသးသည္။ ဆုံထုံးငါးပိမွာ အင္းမွရေသာ ခါးခ်ိဳးၿပီး ငါးမ်ားကို ဆုံတြင္ ထည့္ေထာင္းရာ မညက္တညက္လုံးေထြးေထြး အေျခအေန၌ရွိေသာ ငါးပိျဖစ္သည္။ ထိုထက္ညက္ေအာင္ ဆက္ေထာင္းလၽွင္ ေထာင္းသားငါးပိဟု ေခၚျပန္သည္။ ငါးအေသးစားမ်ားမွ လုပ္ေသာငါးပိကို ငႏုပ္ငါးပိဟု ေခၚၾကသည္။ ယင္းသည္လည္း သုံးဦးစပ္ငါးပိ၌ အပါအဝင္ ျဖစ္သည္။
ငါးကို အေကာင္လိုက္ ဆားပက္၍ ကုပ္ႏွိပ္ထားေသာ ငါးပိကို ငါးပိေကာင္ဟု ေခၚသည္။ ငါးပိေကာင္လုပ္နည္းမွာ မၽွင္ငါးပိ၊ ဒမင္းငါးပိ၊ ေရက်ိဳငါးပိ လုပ္နည္းႏွင့္ မတူေခ်။
မိလာေသာ ငါးမ်ားကို ငါးပိလုပ္ရန္ငါးႏွင့္ ငါးပိေကာင္ လုပ္ရန္ငါးဟူ၍ ေရြးခ်ယ္ရသည္။ ထိုေနာက္ ငါးပိေကာင္လုပ္ရန္ ငါးမ်ားကို ေရစင္တင္ရသည္။ ေရစင္တင္သည္ ဆိုသည္မွာ ငါးမ်ားကို ေရးစင္ေပၚတင္၍ ေဆးေၾကာျခင္းျဖစ္သည္။ ေရစင္တင္ငါးမ်ားမွာ အူ၊ အသည္း ထုတ္ၿပီး၊ ေခါင္းျဖတ္ၿပီး ငါးမ်ားျဖစ္သည္။ ထိုေနာက္ ငါးမ်ားကို ရိုင္ပတ္ထဲတြင္ ထည့္၍ အေပါက္ေဖာက္ထားသည့္ ေယာက္မႏွင့္ ေမႊရသည္။ သို႔မွသာ အေၾကးစင္သည္။ ထိုေနာက္တစ္ဖန္ ေရစင္တင္ၿပီးလၽွင္ အညႇီႏွင့္ အရိအရြဲမ်ား က်ဆင္းေစရန္ ဆားပက္ေပးရသည္။ ယင္းကို ေရထုတ္ဆားေပါက္ျခင္းဟု ေခၚသည္။ ထိုေနာက္ ထြန္ျခစ္၊ ခက္ရင္းတို႔ျဖင့္ ဆြေပးရသည္။ ဤသည္ကို ခါးခ်ိဳးသည္ဟု ေခၚသည္။ ေရစစ္၍သြားေသာအခါ ငါးမ်ားကို ေရစင္မွခ်၍ အသားတြင္းသို႔ ဆားဝင္ေစရန္ ဆားျဖဴးေပးရသည္။ ဤသည္ကို ဆားကူးသည္ဟုေခၚသည္။ ၿပီးလၽွင္ စည္သို႔သြင္းကာ အသားတစ္ထပ္၊ ဆားတစ္ထပ္ သိပ္ရသည္။ ယင္းသို႔ ငါးပိသိပ္ရာ၌ သစ္သားခုံဖိနပ္ျဖင့္နင္း၍ သစ္သားတုံးႏွင့္ ေဆာင့္ေပးရသည္။ ငါးပိစည္မွာ အိမ္ေခါင္ပက္လက္ပုံ ေဆာက္လုပ္ထားသည္ျဖစ္၍ ငါးပိမွက်ေသာ ငံျပာရည္သည္ ေရတံေလၽွာက္မွတစ္ဆင့္ ငံျပာရည္အိုးထဲသို႔ စီးဆင္းေလသည္။
ထိုေနာက္ ငါးပိေကာင္ကို စည္မွထုတ္၍ ေနသတ္ရသည္။ ေနသတ္ျခင္းမွာ စည္အတြင္း၌ သိပ္ၿပီးငါးကို အျပင္ထုတ္၍ ေနပူလွန္းျခင္း ျဖစ္သည္။ ထိုေနာက္ ဆားျပန္ကူးၿပီး စည္ျပန္သိပ္ရသည္။ အကယ္၍ အငန္ရည္ စစ္သြားလၽွင္ ထပ္၍ ဆားျဖဴးေပးရသည္။ အငန္လြန္လၽွင္ ဆန္မွုန႔္ကိုျဖစ္ေစ၊ ေထာင္းၿပီးသား ျပဳတ္ဆန္ကိုျဖစ္ေစ၊ ဆန္ကြဲျပဳတ္ကိုျဖစ္ေစ ေရာေပးရသည္။
ငါးအစိုးကို ဆားျဖင့္ အထပ္ထပ္ သိပ္ထားလၽွင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ငါး၊ ပုဇြန္၊ ကနန္းစသည္တို႔ကို ဆားပက္ေနလွန္း၍ ဆုံျဖင့္ေထာင္းထားလၽွင္ ေသာ္လည္းေကာင္း ငါးပိဟု ေခၚေလသည္။ ငါးပိကို ျမန္မာတို႔သာမက ထိုင္း၊ မေလးရွား၊ ကေမၻာဒီးယား၊ လာအို၊ ဗီယက္နမ္၊ စကၤာပူ၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ အင္ဒိုနီးရွား စသည့္ အေရွ႕ေတာင္ အာရွနိုင္ငံမ်ားတြင္လည္း စားသုံးတတ္ၾကသည္။ ငါးပိကို ထိုင္း - ခမာ ဘာသာျဖင့္ ကပိ (กะปิ) ဟူ၍ ေခၚသည္။ မေလးဘာသာျဖင့္ ဘယ္လကန္ (belacan)၊ အင္ဒိုနီးရွားဘာသာျဖင့္ တယ္ရာစီ(terasi) ဟုေခၚသည္။ ထိုင္းငါးပိလုပ္နည္းႏွင့္ မြန္ျမန္မာ ငါးပိလုပ္နည္းမွာ အတူတူပင္ျဖစ္သည္။
ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ေန႔စဥ္စားသုံးေသာ ငါးပိကို အၾကမ္းအားျဖင့္ စိမ္းစားငါးပိ၊ မၽွင္ငါးပိ၊ ဒမင္းငါးပိ၊ ေရက်ိဳငါးပိႏွင့္ ငါးပိေကာင္ဟု ခြဲျခားနိုင္သည္။
စိမ္းစားငါးပိကို ပုဇြန္ဆိတ္ကေလးမ်ားမွ ျပဳလုပ္သည္။ တစ္ခါတစ္ရံ ပုဇြန္ဆိတ္မ်ားသည္ ငါးကေလးမ်ားႏွင့္ ေရာေနတတ္သည္။ ယင္းတို႔ကို ေနပူတြင္ ၃၊ ၄ ရက္မၽွလွန္း၍ အတန္ငယ္ေျခာက္ေသာအခါ ဆုံတြင္ ထည့္၍ ေထာင္းရသည္။ အတန္ညက္ေလမွ ဆားထပ္ထည့္၍ ထပ္ေထာင္းရျပန္သည္။ ဆားသမသြားသည့္အခါ ငါးပိကို ေျမအိုးတြင္ အနည္းဆုံး ၃၊ ၄ လမၽွ သိပ္ထားရသည္။ ထိုအခါ ငါး၊ ပုဇြန္တို႔၏ အခြံတို႔ႏွင့္ အရိုးမ်ားသည္ ေၾကၿပီျဖစ္၍ ငါးပိမွာ စားသုံးရန္ အသင့္ျဖစ္လာသည္။ စိမ္းစားငါးပိကို ၿမိတ္ႏွင့္ ထားဝယ္နယ္မ်ားတြင္ လုပ္ကိုင္ၾက၍ ေဒသကိုအစြဲျပဳကာ ၿမိတ္စိမ္းစား၊ ထားဝယ္စိမ္းစားဟု ေခၚေဝၚၾကသည္။
မၽွင္ငါးပိကို ေက်ာက္ပုဇြန္ဆိတ္ကေလး တစ္မ်ိဳးမွ လုပ္သည္။ လုပ္နည္းမွာ စိမ္းစားငါးပိ လုပ္နည္းႏွင့္ အတူတူပင္ ျဖစ္သည္။ မၽွင္ပိုက္ႏွင့္ ဖမ္း၍ရေသာ မၽွင္မ်ားကို အစြဲျပဳ၍ မၽွင္ငါးပိဟု ေခၚျခင္းျဖစ္သည္။ မၽွင္ထဲတြင္ အထက္ပါ ေက်ာက္ပုဇြန္ဆိတ္အျပင္ ကနန္းကေလး၊ ငါးကေလးမ်ားလည္း ပါဝင္သည္။ မၽွင္ငါးပိမ်ာ ဘိုကေလးၿမိဳ႕ (ဖ်ာပုံနယ္)၊ လပြတၱာျမိဳ႕(ေျမာင္းျမနယ္)၊ သကၠယ္ေသာင္ (ပုသိမ္နယ္) တို႔မွ အမ်ားအားျဖင့္ ထြက္သည္။
ဒမင္းငါးပိမွာ ဒမင္းေထာင္၍ရေသာ ငါးကေလး အမ်ိဳးမ်ိဳးတို႔ကို ေနလွန္း၊ ဆားပက္၍ ေထာင္းယူရေသာ ငါးပိျဖစ္သည္။ ငါးေပါသည့္ အရပ္တိုင္း၍ ဒမင္းငါးပိ လုပ္ၾကသည္။
ေရက်ိဳငါးပိမ်ာ အရည္က်ိဳ၍ စားရေသာ ငါးပိမ်ိဳးျဖစ္သည္။ အခ်ိဳ႕ကလည္း ေရခ်ိဳငါးပိဟု ေခၚၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ေရခ်ိဳငါးပိ လုပ္ေသာငါးမွာ ေရခ်ိဳေရငန္ ႏွစ္ဌာနမွ ရေသာငါးမ်ား ျဖစ္သည္။ ထိုငါးမ်ားမွာ မ်ားေသာအားျဖင့္ အေကာင္လတ္၊ အေကာင္ႀကီးမ်ား ျဖစ္သည္။ ယင္းတို႔ကို ခါးက်ိဳး႐ုံမၽွေထာင္း၍ ငါးပိလုပ္ရသည္။ ေရက်ိဳငါးပိထဲတြင္ သုံးဦးစပ္ငါးပိမွာ ထင္ရွားသည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ငါးရံ့၊ ငါးဖယ္ႏွင့္ ငေျပမ ငါးသုံးမ်ိဳးကို စပ္၍လုပ္ေသာ ငါးပိကို လူႀကိဳက္မ်ားသည္။ ထို႔အျပင္ ဆုံထုံးငါးပိဟူ၍လည္း ရွိေသးသည္။ ဆုံထုံးငါးပိမွာ အင္းမွရေသာ ခါးခ်ိဳးၿပီး ငါးမ်ားကို ဆုံတြင္ ထည့္ေထာင္းရာ မညက္တညက္လုံးေထြးေထြး အေျခအေန၌ရွိေသာ ငါးပိျဖစ္သည္။ ထိုထက္ညက္ေအာင္ ဆက္ေထာင္းလၽွင္ ေထာင္းသားငါးပိဟု ေခၚျပန္သည္။ ငါးအေသးစားမ်ားမွ လုပ္ေသာငါးပိကို ငႏုပ္ငါးပိဟု ေခၚၾကသည္။ ယင္းသည္လည္း သုံးဦးစပ္ငါးပိ၌ အပါအဝင္ ျဖစ္သည္။
ငါးကို အေကာင္လိုက္ ဆားပက္၍ ကုပ္ႏွိပ္ထားေသာ ငါးပိကို ငါးပိေကာင္ဟု ေခၚသည္။ ငါးပိေကာင္လုပ္နည္းမွာ မၽွင္ငါးပိ၊ ဒမင္းငါးပိ၊ ေရက်ိဳငါးပိ လုပ္နည္းႏွင့္ မတူေခ်။
မိလာေသာ ငါးမ်ားကို ငါးပိလုပ္ရန္ငါးႏွင့္ ငါးပိေကာင္ လုပ္ရန္ငါးဟူ၍ ေရြးခ်ယ္ရသည္။ ထိုေနာက္ ငါးပိေကာင္လုပ္ရန္ ငါးမ်ားကို ေရစင္တင္ရသည္။ ေရစင္တင္သည္ ဆိုသည္မွာ ငါးမ်ားကို ေရးစင္ေပၚတင္၍ ေဆးေၾကာျခင္းျဖစ္သည္။ ေရစင္တင္ငါးမ်ားမွာ အူ၊ အသည္း ထုတ္ၿပီး၊ ေခါင္းျဖတ္ၿပီး ငါးမ်ားျဖစ္သည္။ ထိုေနာက္ ငါးမ်ားကို ရိုင္ပတ္ထဲတြင္ ထည့္၍ အေပါက္ေဖာက္ထားသည့္ ေယာက္မႏွင့္ ေမႊရသည္။ သို႔မွသာ အေၾကးစင္သည္။ ထိုေနာက္တစ္ဖန္ ေရစင္တင္ၿပီးလၽွင္ အညႇီႏွင့္ အရိအရြဲမ်ား က်ဆင္းေစရန္ ဆားပက္ေပးရသည္။ ယင္းကို ေရထုတ္ဆားေပါက္ျခင္းဟု ေခၚသည္။ ထိုေနာက္ ထြန္ျခစ္၊ ခက္ရင္းတို႔ျဖင့္ ဆြေပးရသည္။ ဤသည္ကို ခါးခ်ိဳးသည္ဟု ေခၚသည္။ ေရစစ္၍သြားေသာအခါ ငါးမ်ားကို ေရစင္မွခ်၍ အသားတြင္းသို႔ ဆားဝင္ေစရန္ ဆားျဖဴးေပးရသည္။ ဤသည္ကို ဆားကူးသည္ဟုေခၚသည္။ ၿပီးလၽွင္ စည္သို႔သြင္းကာ အသားတစ္ထပ္၊ ဆားတစ္ထပ္ သိပ္ရသည္။ ယင္းသို႔ ငါးပိသိပ္ရာ၌ သစ္သားခုံဖိနပ္ျဖင့္နင္း၍ သစ္သားတုံးႏွင့္ ေဆာင့္ေပးရသည္။ ငါးပိစည္မွာ အိမ္ေခါင္ပက္လက္ပုံ ေဆာက္လုပ္ထားသည္ျဖစ္၍ ငါးပိမွက်ေသာ ငံျပာရည္သည္ ေရတံေလၽွာက္မွတစ္ဆင့္ ငံျပာရည္အိုးထဲသို႔ စီးဆင္းေလသည္။
ထိုေနာက္ ငါးပိေကာင္ကို စည္မွထုတ္၍ ေနသတ္ရသည္။ ေနသတ္ျခင္းမွာ စည္အတြင္း၌ သိပ္ၿပီးငါးကို အျပင္ထုတ္၍ ေနပူလွန္းျခင္း ျဖစ္သည္။ ထိုေနာက္ ဆားျပန္ကူးၿပီး စည္ျပန္သိပ္ရသည္။ အကယ္၍ အငန္ရည္ စစ္သြားလၽွင္ ထပ္၍ ဆားျဖဴးေပးရသည္။ အငန္လြန္လၽွင္ ဆန္မွုန႔္ကိုျဖစ္ေစ၊ ေထာင္းၿပီးသား ျပဳတ္ဆန္ကိုျဖစ္ေစ၊ ဆန္ကြဲျပဳတ္ကိုျဖစ္ေစ ေရာေပးရသည္။
0 comments:
Post a Comment