ဂ်ဴးၿမစ္ Allium hookeri 韭菜根

ဂ်ဴးၿမစ္ Allium hookeri 韭菜根

ပူးတဲြပါစာတမ္းကို AJFAND (African Journal of Food, Agriculture, Nutrition and Development ) အြန္လုိင္းဂ်ာနယ္မွ download ၿပဳလုပ္ထားၿခင္း ၿဖစ္သည္။ AJFAND အြန္လုိင္းဂ်ာနယ္ကို ကင္ညာႏိုင္ငံၿမိဳ႕ေတာ္ ႏိုင္ရိုဘီ အေၿခစိုက္ African Scholarly Science Communications Trust အဖြဲ႕အစည္းက ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ၿခင္း ၿဖစ္သည္။
ပူးတဲြပါစာတမ္းကို ၂၀၁၁ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တုိဘာလတြင္ ထုတ္ေ၀ေသာ ဂ်ာနယ္အတြဲ အမွတ္ (၁၁)၊ စာေစာင္အမွတ္ (၆) တြင္ ေဖာ္ၿပထားၿခင္းၿဖစ္သည္။
စာတမ္းအမည္
Allium hookeri, Thw Enum * -- စားသံုးႏိုင္သည့္ လူသိမမ်ားေသာ ေၿမေပါက္ႏွစ္ရွည္ အၿမစ္ပြပင္ တစ္မ်ိဳးၿဖစ္ၿပီး၊ မဏိပူရၿပည္နယ္၏ အက္သႏိုရုကၡေဗဒနယ္ပယ္ ** တြင္ ယင္းအပင္အေရးပါပံု။
စာတမ္းၿပဳစုသူ
Victor Ayam Singh
Department of Botany
Rajiv Gandhi University
Rano Hills, Doimukh, Itanagar
Arunachal Pradesh - 791112
India
Email : victorayamsingh@yahoo.com
စာကိုယ္အႏွစ္
အိႏၵိယႏိုင္ငံ၏ အေရွ႕ေၿမာက္ၿပည္နယ္တစ္ခု ၿဖစ္ေသာ မဏိပူရသည္ အပင္မ်ိဳးစံုၾကြယ္၀ေပါမ်ားေသာ ေဒသ တစ္ခုၿဖစ္သည္။ မဏိပူရ လူမ်ိဳးတို႕တြင္လည္း အပင္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အက္သႏို ရုကၡေဗဒ ဗဟုသုတ အသိပညာမ်ား ရွိသည္။ အပင္မ်ားဆိုင္ရာ ၾကြယ္၀သည့္ ယင္း အစဥ္အလာအရ ဗဟုသုတ အသိပညာကုိ ေတာတြင္းမွ ယူေဆာင္လာေသာ အပင္မ်ိဳးစံုတို႕ကို စားသံုးရန္ ႏွင့္ ဖ်ားနာၿခင္းမ်ိဳးစံုကို ကုသရာတြင္ အၾကိမ္ၾကိမ္ ေရြးခ်ယ္စမ္းသပ္ အသံုးၿပဳခဲ့သည့္ အေတြ႕အၾကံဳမွ ရရွိလာၿခင္းၿဖစ္သည္။ ယင္းသို႕ စမ္းသပ္ေရြးခ်ယ္ၿခင္း ခံရသည့္ တိုင္ေအာင္ မ်ိဳးစံုလင္လွေသာ စားသံုးပင္မ်ားသည္ လုိအပ္ေသာ အာဟာရကို ၿဖည့္စြက္ေပးသၿဖင့္ မဏိပူရလူမ်ိဳး
တို႕တြင္ အင္အားခ်ိၿခင္းႏွင့္ အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့ၿခင္း ဆိုင္ရာေရာဂါမ်ား ၿဖစ္ခဲ့သည္။ ကမၻာေက်ာ္ မဏိပူရလူမ်ိဳး အားကစားသမားမ်ား အားလံုးလိုလိုတို႕သည္ စဥ္အလာႏွင့္ ေဒသထြက္ စားသံုးပင္မ်ား အေပၚတြင္ မွီခိုအား ထားရေသာ ဆင္းရဲသည့္ မိသားစုမ်ားမွ ေပါက္ဖြားလာၾကပါသည္။ ယင္းစားသံုးပင္ အေတာ္မ်ားမ်ားသည္ အေရးၾကီးသည့္ အာဟာရအားေဆးမ်ား ေပးေဆာင္ပါသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ယင္းအပင္မ်ားသည္ အာဟာရ ၿဖစ္ထြင္းေစသည့္ ေဆးဖက္ဆို္င္ရာ ဂုဏ္သတၱိမ်ား ပိုင္ဆိုင္ထား၍ ၿဖစ္သည္။ ယေန႕အခါတြင္မူ ေဒသဆိုင္ရာ စားသံုးပင္မ်ားကိုလုိအပ္သည္ထက္ ပိုမိုအသံုးခ်မႈႏွင့္ လိုအပ္သည္ထက္ ေလ်ာ့နည္း ထုတ္လုပ္မႈတို႕ ေၾကာင့္
လူတို႕၏ ေနထိုင္ပံု၊ စားပံံုေသာက္ပံု ေၿပာင္းလဲလာၿပီး က်န္းမာေရးႏွင့္ မညီညြတ္ေသာ " အမႈိက္သရိုက္ အစားအစာမ်ား " (junk food)ကို ႏွစ္သက္လာၾကသည္။ ရလာဒ္ကား ေဒသဆိုင္ရာ / အစဥ္အလာအရ စားသံုးပင္မ်ားကို လစ္လ်ဴရႈသၿဖင့္ လူတို႕၏ က်န္းမာေရးသည္လည္း ခြ်တ္ယြင္းပ်က္စီးလာသည္။ အိမ္ေထာင္စုတိုင္းတြင္ အစဥ္အလာ ဟင္းလ်ာမ်ား ခ်က္ရာတြင္ ဟင္းခတ္အေမႊးအၾကိဳင္ / အအုပ္အၿဖစ္ ဂ်ဴးၿမစ္ကို အစိမ္းသက္သက္၊ သို႕မဟုတ္ အေၿခာက္ခံၿပီး အၿမဲလုိလို သံုးၾကပါသည္။ ယင္းသည္ ေကာင္းမြန္ေသာ ၿဖည့္
စြက္အစားအစာ ၿဖစ္သၿဖင့္ မိသားစုအတြက္ အစားအစာဖူလံုမႈက္ို ေပးရံုသာမက၊ အစားအစာၿပတ္လပ္သည့္ အခ်ိန္မ်ားတြင္အေထာက္အကူလည္းၿဖစ္ပါသည္။ ဤအေလ့က်ေပါက္ေသာ ဂ်ဴးၿမစ္ကို စနစ္တက် စိုက္ပ်ိဳးပါက (ယခုအခါတြင္ အကန္႕အသတ္ၿဖင့္သာ စိုက္ပ်ိဳးသည္) စိုက္ပ်ိဳးသူမ်ားကို ၀င္ေငြရရွိေစရံုမက၊ အပင္မ်ားႏွင့္၄င္းတို႕၏ မ်ိဳးဆက္ရန္ ဆဲလ္မ်ား(germplasm) ကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ရာ ေရာက္ေပသည္။ သုေတသန အေၿခခံ အခ်က္အလက္မ်ားမရွိ၍ လည္းေကာင္း၊ အေလ့က်ေပါက္ေသာ / အစဥ္အလာအပင္မ်ားသည္ အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့ၿပီး ဆင္းရဲသား လူတန္းစားႏွင့္သာ ထိုက္တန္သည္ ဟူေသာ အၿမင္ေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊ အသံုးၿပဳမႈၾကီးမား
ေသာ္လည္း ဂ်ဴးၿမစ္စိုက္ပ်ိဳးမႈႏွင့္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္မႈမွာ က်ဆင္းလာခဲ့ပါသည္။ ထို႕အၿပင္ စုိက္ပ်ိဳးေရး သမားမ်ားႏွင့္လယ္သမားမ်ားသည္အထြက္ႏႈန္းၿမင့္မားၿပီး၀င္ေငြေကာင္းေသာသီးႏွံပင္မ်ားႏွင့္ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ားကို စိုက္ပ်ိဳးရန္သာ စိတ္၀င္စားမႈရိွၾကသည္။
ဇီ၀ဓါတု စမ္းသပ္မႈမ်ား ကြင္းဆင္းေလ့လာမႈ အစီရင္ခံစာႏွင့္ စာေပေရးသားခ်က္မ်ားမွ ရရွိေသာ သတင္းအခ်က္အလက္တို႕အရ ဂ်ဴးၿမစ္က္ု စားသံုးရန္ သင့္ေလ်ာ္ၿပီး အက္သႏို ရုကၡေဗဒ အရလည္း အေရးပါေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ ၿမိဳ႕ေပၚရွိ ေစ်းမ်ားႏွင့္ ေက်းလက္ရွိေစ်းသည္မ်ား အၾကား ေလ့လာ ဆန္းစစ္ခ်က္အရ ဂ်ဴးၿမစ္၏ လူမႈစီးပြားေရးအရ အေရးပါမႈသည္ လြန္စြာၿမင့္မားေၾကာင္း သိရိွရသည္။
နိဒါန္း
ဂ်ဴးၿမစ္ [ေဒသအေခၚအေ၀ၚ " မရိုင္နပက္ခ္ပီ " (Maroi napakpi) ] သည္ပဒုမၼာၾကာ၊ႏွင္္းပန္း၊ၾကက္သြန္နီကဲ့သို႕ေသာ ပန္းပြင့္သည့္အပင္မ်ားကဲ့သို႕ လီလယက္ရွ္စီး (Liliaceae) အုပ္စုတြင္ ပါ၀င္ပါသည္။ ဂ်ဴးၿမစ္သည္ ေၿမဆီလႊာ မ်ိဳးစံုတြင္ အေလ့က်ေပါက္ေသာ ပင္စည္ေပ်ာ့ပင္ (herb) ၿဖစ္သည္။ ထုိ႔ၿပင္ ၾကက္သြန္နီ ႏွင့္ အၿခား Allium မ်ိဳးစံုတို႔ႏွင့္ မတူဘဲ ဂ်ဴးၿမစ္တြင္ ဥ (bulb) မရွိဘဲ၊ ဥအစား ဥ ထက္မ်ားစြာ ပိုေသးငယ္ေသာ အစာသိုေလွာင္ၿမစ္ (rhizome) ပါရွိသည္။ ဂ်ဴးၿမစ္၏ အရြက္မ်ားသည္ ထူထဲေသာ အၿမဲစိမ္းအရြက္မ်ားၿဖစ္ၿပီး ပံုသ႑ာန္မွာ သြယ္လ်ၿပီး ရွည္ကာ ထင္ရွားေသာ ရိုးတံပါရွိပါသည္။ အပင္၏ ေအာက္ေၿခ အရြက္မ်ားသည္ အမွ်င္မ်ားၿဖင့္ၿပီးလ်က္၊ ယင္းတို႕သည္ အထက္လံုးေခ်ာ ပင္စည္ထက္တိုေတာင္းသည္။ဂ်ဴးၿမစ္၏စားသံုးႏိုင္ေသာအစိတ္အပိုင္းမ်ားသည္ၾကက္သြန္နီႏွင့္မတူေခ်။ေၿမၾကီးထဲ တြင္ ေပါက္ေသာ ၾကက္သြန္ဥရွိ အသားမ်ားၿပီး အဆင့္ဆင့္ပတ္ထားေသာ အရြက္ကို စားသံုးသည့္ေနရာ၌
ဂ်ဴးၿမစ္တြင္မူ ရိုးတံထင္ထင္ရွားရွားရွိေသာ ထူထဲၿပန္႕ကား စိမ္းသစ္သည့္ အရြက္မ်ားႏွင့္ အၿဖဴေရာင္ရွိေသာ အၿမစ္မွ်င္မ်ားကိုသာ စားသံုးသည္။ လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ အစားအစာေရရွည္ ဖူလံုေရးအတြက္ ဂ်ဴးၿမစ္ကို လယ္ကြင္းမ်ား၊ အိမ္ေနာက္ေဖးၿခံမ်ားႏွင့္ ေၿမအိုးစိုက္ပင္ အၿဖစ္ အကန္႕အသတ္ၿဖင့္ စိုက္ပ်ိဳးလ်က္ရွိပါသည္။ တစ္ခ်ိန္က ဂ်ဴးၿမစ္ကို မဏိပူရၿပည္နယ္ရွိ အိမ္ေထာင္စုမ်ားက အေရးပါေသာ ေန႔စဥ္စားသံုးေသာ ဟင္းသီးဟင္းရြက္၊ ဟင္းခတ္အေမႊးအၾကိဳင္အၿဖစ္ လက္ခံအသံုးၿပဳခဲ့ၾကပါသည္။ မည္သို႕ေသာ၀င္ေငြ၊ အသက္အရြယ္ရွိသည္ၿဖစ္ေစ၊ က်ား/မ မေရြး မိသားစု၀င္မ်ားသည္ ဂ်ဴးၿမစ္၏ အရသာႏွင့္ အနံ႔ တို႕ကို ၾကက္သြန္နီထက္ ပိုမိုႏွစ္သက္ၾကသည္။
ေမထိုင္းလူမ်ိဳးမ်ားဟင္းခ်က္ရာ၌ဂ်ဴးၿမစ္သည္ပါ၀င္ပတ္သက္မႈရွိေနၿပီးေရွးပေ၀သဏီကတည္းကေဒသခံေဆးဆရာ မ်ားကအကိုက္အခဲေရာဂါေ၀ဒနာကိုတုိင္းရင္းေဆးၿဖင့္ကုသရာ၌အသံုးၿပဳခဲ့ၾကရာအဆိုပါအပင္သည္မဏိပူရလူမ်ိဳးမ်ားအတြက္ အက္သႏိုေဗဒ အရအေရးပါေၾကာင္းေတြ႔ၿမင္ရသည္။ တစ္ဖန္ ဂ်ဴးၿမစ္၏စားသံုး၍ရေသာအစိတ္အပိုင္းမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ဓာတုနည္းအရခြဲၿခမ္းစိတ္ၿဖာေလ့လာရန္(phytochemicalanalysis)ႏွင့္ယင္းအပင္၏အာဟာရေပးစြမ္းႏိုင္မႈကို သာမန္ဟင္းရြက္ဟင္းသီးၿဖစ္သည့္ ၾကက္သြန္နီႏွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္ေလ့လာရန္တို႔ကိုလည္း ရည္ရြယ္ပါသည္။ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားတြင္ လူသိနည္းေသာ အပင္အမ်ိဳးအစားကို အစားအစာအၿဖစ္ အသံုးၿပဳၾကပါသည္။ ယင္းသို႔
ေသာ အပင္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကိုစိုက္ပ်ိဳးၿခင္းမဟုတ္ဘဲသဘာ၀အေလ်ာက္ေပါက္သည့္ေနရာမ်ားမွခူးဆြတ္ၾကသည္။ ယင္းအပင္မ်ားအနက္ အခ်ိဳ႕အပင္မ်ားသည္ ေဆးဖက္၀င္ၾကသည္။ ယခုေလ့လာခ်က္သည္ ဂ်ဴးၿမစ္ကုိ ၿဖည့္စြက္အစားအစာအၿဖစ္ မိတ္ဆက္ရန္ႏွင့္ ၾကက္သြန္နီကဲ့သို႔ လူသိမ်ားေသာ ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ား၏ ေနရာတြင္ ပိုမိုေကာင္းမြန္ေသာ အစားထိုးမႈအၿဖစ္ မိတ္ဆက္ေပးရန္အတြက္ အေထာက္အကူၿဖစ္ေစပါသည္။ ဤေဒသထြက္ စားသံုးပင္မ်ားကို ေနအိမ္မ်ား၊ ေက်းရြာမ်ားတြင္ ဖြ႔ံၿဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံမ်ားရွိ စားသံုးသူအမ်ားစု တတ္ႏိုင္ေသာ ေစ်းႏႈန္းမ်ားၿဖင့္ ထုတ္လုပ္လ်က္ရွိပါသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အဆိုပါ အစားအစာမ်ားကို ဆန္းစစ္ေလ့လာၿခင္းအားၿဖင့္ ထုတ္လုပ္မႈကို ခ်ဲ႕ထြင္ႏိုင္မည့္နည္းလမ္းမ်ားကိုသိရွိႏိုင္မည္ၿဖစ္ၿပီး၊ထုိမွတစ္ဆင့္အနာဂတ္တြင္ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားအတြက္အာဟာရဓါတ္ကို ပိုမိုၿဖည့္စြက္ေပးႏိုင္မည္ ၿဖစ္သည္။ အစဥ္အလာ စားသံုးပင္မ်ားသည္ ပိုမိုသာလြန္ေသာ အခ်က္မ်ားစြာရွိသည္။
စစ္မွန္ၿပီး သင့္ေတာ္ေသာ ၿဖည့္စြက္အစားအစာၿဖစ္ေၾကာင္းသတ္မွတ္ႏိုင္ရန္အတြက္ ဂ်ဴးၿမစ္၏ စားသံုးႏိုင္ေသာ အစိတ္အပိုင္းမ်ား (အရြက္ႏွင့္အၿမစ္)၏အာဟာရဓါတ္ပါ၀င္မႈကိုဇီ၀ဓါတုခန္႔မွန္းခ်က္မ်ားအရစစ္ေဆးၾကည့္ရႈရပါသည္။ ထုိခြဲၿခမ္းစိတ္ၿဖာေလ့လာမႈတြင္ေကာ္ဓါတ္ပမာဏ၊ ေရတြင္ေပ်ာ္၀င္ေသာ သၾကားဓါတ္စုစုေပါင္း၊ ေလ်ာ့နည္းေစေသာ ႏွင့္ ေလ်ာ့နည္းေစမႈမရွိေသာ သၾကားဓါတ္(reducing and non-reducing sugar)၊ ဖီေနာလ္ (Phenol) စုစုေပါင္း၊ ဖိုင္တိုစတာေရာလ္မ်ား (Phytosterols)၊ ပရိုတိန္းစုစုေပါင္း၊ အမုိင္ႏိုအက္ဆစ္စုစုေပါင္း၊ အမိုင္ႏိုအက္ဆစ္မ်ား႒၏ အမ်ိဳးအစားအလုိက္ပါ၀င္မႈပမာဏ၊အဆီဓါတ္စုစုေပါင္း၊အက္စေကာဘစ္အက္စစ္(ascorbicacid)၊ႏိုက္ထရိုဂ်င္ဓါတ္စုစုေပါင္းေရတြင္ေပ်ာ္၀င္ေသာ ႏွင့္ မေပ်ာ္၀င္ေသာ ႏိုက္ထရိုဂ်င္ဓါတ္မ်ား စိုစြတ္မႈႏွင့္ေၿခာက္ေသြ႔ေသာၿဒပ္ရာခုိင္ႏႈန္းတို႔ကို ဆန္းစစ္မႈတို႔ပါ၀င္သည္။ ဂ်ဴးၿမစ္သည္ အစားအစာဖူလံုမႈကိုေပးေသာ မိသားစုအေတာ္မ်ားမ်ားကိုေငြေရးေၾကးေရးအရ အေထာက္အကူၿပဳႏိုင္စြမ္းရွိသၿဖင့္ ယင္းအပင္သည္အစားထိုးအစားအစာတစ္ခုအၿဖစ္အဓိကအခန္းမွပါ၀င္ေနပါသည္။
ေလ့လာေသာေဒသ၏ တည္ေနရာ
ေလ့လာေသာေဒသတြင္ မဏိပူရၿပည္နယ္ရွိ ခရိုင္ (၉) ခရိုင္ပါ၀င္သည္။ မဏိပူရသည္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ၏ အေရွ႕ေၿမာက္ေဒသရွိ ၿပည္နယ္ရွိ ၿပည္နယ္တစ္ခုၿဖစ္ၿပီး အိမ္နီးခ်င္းၿပည္နယ္မ်ား ၿဖစ္ေသာ နာဂလင္း၊ အာသံႏွင့္ မီဇိုရမ္တို႔က ၀န္းရံထားသည္။ မဏိပူရၿပည္နယ္သည္နယ္စပ္ေဒသတြင္ တည္ရွိၿပီး ၿမန္မာႏိုင္ငံသည္ အနီးဆံုးအိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံ ၿဖစ္သည္။ မဏိပူရၿပည္နယ္၏ တည္ေနရာမွာ အေရွ႕ေလာင္ဂ်ီတြဒ္ (၉၃.၀၃) ဒီဂရီႏွင့္ (၉၄.၇၈)° ႏွင့္ ေၿမာက္လတၱီတြဒ္ (၂၃.၈၃)° ႏွင့္ (၂၅.၆၈)° အၾကားတြင္ရွိၿပီး ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာၿပင္အထက္
(၇၈၁) မီတာမွ (၂၀၂၀) မီတာအၿမင့္တြင္ တည္ရွိသည္။ စုစုေပါင္းခရိုင္ (၉) ခရိုင္အနက္ (၄) ခရိုင္မွာ ေတာင္ၾကား ခ်ိဳင့္၀ွမ္းေဒသၿဖစ္ေသာ အေနာက္အင္ဖါး၊ အေရွ႕အင္ဖါး၊ သိုဘာလ္ႏွင့္ ဘီရွန္ပူတုိ႔ၿဖစ္သည္။ အဆိုပါခရိုင္ (၄) ခရိုင္ကို က်န္ေတာင္ေပၚေဒသခရိုင္ (၅)ခရိုင္ၿဖစ္ေသာ ဆီနာပါတီ၊ ဥကၠရူလ္၊တမန္ေလာင္း၊ခ်န္ဒယ္လ္ႏွင့္ခ်ဴရာခ်န္ပူခရိုင္တို႕က ၀န္းရံထားပါသည္။ ဂ်ဴးၿမစ္ကို ေရမ်က္ႏွာၿပင္ အၿမင့္မီတာ (၇၉၀)၊ အေရွ႕ေလာင္ဂ်ီတြဒ္ (၉၃.၄၂)° ႏွင့္ (၉၄.၄၇)° ၾကားႏွင့္ ေၿမာက္လတၱီတြဒ္ (၂၃.၈၃)° ႏွင့္ (၂၅.၄၁)° ၾကားခ်ိဳင့္၀ွမ္းေဒသ ခရိုင္မ်ားတြင္ ေတြ႕ရပါသည္။ ဂ်ဴးၿမစ္ေတြ႔ရေသာ အဆိုပါ ခ်ိဳင့္၀ွမ္းေဒသအက်ယ္အ၀န္းမွာ (၂၂၃၈) စတုရန္းကီလုိမီတာရိွသည္။ ယင္းသည္ေဒသ တစ္ခုလံုး၏ (၁၀) ရာခုိင္ႏႈန္းၿဖစ္ကာ၊ က်န္ (၉၀) ရာခိုင္ႏႈန္းသည္ ေတာင္ေပၚေဒသၿဖစ္သည္။
ဂ်ဴးၿမစ္၏ အသံုး၀င္မႈႏွင့္ အက္သႏိုေဆးဖက္၀င္မႈ (ethnomedicinal) တို႔ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာသတင္းအခ်က္အလက္
မ်ားကို စစ္တမ္းေကာက္ယူစုေဆာင္းၿခင္း
ဂ်ဴးၿမစ္အရြက္မွ ထြက္ရွိေသာ အရည္ကို ေဒသခံေဆးဆရာမ်ားက အစာအိမ္ အနာေပါက္ၿခင္း (ulcer) ႏွင့္ အၿခားအစာအိမ္ၿဖင့္ ပတ္သက္ေသာေရာဂါမ်ားကို ကုသရာ၌ ဆားႏွင့္ေရာစပ္ အသံုးၿပဳၾကပါသည္။ အရြက္မွ အရည္ထြက္ၿခင္းကို decoction ဟုေခၚဆိုသည္။Decoction ဟူသည္ ေဆးၿမစ္(သို႔) အပင္၏ အစိတ္အပိုင္းမ်ား (ပင္စည္၊ အၿမစ္၊ အေခါက္ ႏွင့္ အစာသိုေလွာင္ၿမစ္မ်ား အပါအ၀င္) ကိုဆူပြက္ေအာင္ ေရေႏြးၿဖင့္ ၿပဳတ္ၿခင္း၊ သို႔မဟုတ္ ဓါတုပစၥည္းမ်ားတြင္ ေပ်ာ္၀င္ေစေသာ နည္းလမ္းၿဖင့္ အရည္ထုတ္ၿခင္းၿဖစ္သည္။ ထုိနည္းလမ္းၿဖင့္ ရရွိေသာ ဂ်ဴးၿမစ္အႏွစ္ကို နဖူးေပၚ လိမ္းသုတ္ေပးၿခင္းၿဖင့္ ၿမင့္မားေသာ ကိုယ္အပူခ်ိန္ႏွင့္ေသြးတိုးၿခင္းတို႕ကို က်ဆင္း
ေစႏိုင္ပါသည္။
ဂ်ဴးၿမစ္၏ စားသံုးႏိုင္ေသာ အစိတ္အပိုင္းမ်ားကို ခြဲၿခမ္းစိတ္ၿဖာၾကည့္ၿခင္း
ၾကက္သြန္နီ ႏွင့္ ကြဲၿပားခ်က္၊ ဂ်ဴးၿမစ္တြင္ ဥ မရိွပဲ ၄င္း၏ စားသံုးႏိုင္ေသာ အစိတ္အပိုင္းမ်ားသည္ အစာသိုေလွာင္ၿမစမ်ား (rhizomes) ေပၚတြင္ ေပါက္ေရာက္လ်က္ရွိသည့္ ထူထဲစိမ္းလန္း၊ ၿပားခ်ပ္၊ က်ဥ္းေၿမာင္းသြယ္လ်ေသာ အရြက္မ်ားႏွင့္ အမွ်င္ႏွင့္ ၿပီးေသာ အၿမစ္မ်ားၿဖစ္သည္။ အစာသိုေလွာင္ၿမစ္သည္ ေသးငယ္သည္။ အရွည္ 1cm မွ 2cm ခန္႔သာရွိၿပီး အထူ 3mm မွ4mmခန္႔သာရွိကာ၊အရသာမွာလည္းထူးကဲမႈမရွိေပ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အစာသိုေလွာင္ၿမစ္ကို စားသံုးလို႔ရသည္ဟု မသတ္မွတ္ေသာ္လည္း တစ္ခါတစ္ရံ ၄င္းကို အၿမစ္ႏွင့္
ေရာေႏွာ စားသံုးသည္။ ဂ်ဴးၿမစ္၏ စားသံုး၍ ရေသာ အစိတ္အပိုင္းမ်ား (အရြက္ႏွင့္အၿမစ္) ကို ခြဲၿခမ္း စိတ္ၿဖာ စစ္ေဆးနည္းမ်ိဳးစံုကို အသံုးၿပဳလ်က္ ခြဲၿခမ္းစိတ္ၿဖာ ေလ့လာခဲ့ၿပီး ပါ၀င္သည့္ ဓါတါပစၥည္းမ်ား အေရအတြက္ အတုိင္းအတာတို႔ကို မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ပါသည္။ ကာဘိုဟိုက္ဒရိတ္၊ သို႔မဟုတ္ ဂဇီဓါတ္ ပါ၀င္မႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ (၁) စုစုေပါင္းေရတြင္ ေပ်ာ္၀င္ေသာ (total soluble sugars - TSS)ခန္္႔မွန္းခ်က္အတြက္ Anthrone နည္းကို လည္းေကာင္း၊ (၂) ေလ်ာ့နည္းေစေသာ သၾကားဓါတ္ (reducing sugars - RS) ခန္႔မွန္းခ်က္ အတြက္ Nelson's နည္းကို လည္းေကာင္း ၊ (၃) ေလ်ာ့နည္းေစမႈ မရွိေသာ သၾကားဓါတ္ (non-reducing sugars - NRS) အတြက္
Maholtra ႏွင့္ Sarkar တို႔၏နည္းမ်ား ကို လည္းေကာင္း၊ (၄) စုစုေပါင္း ေကာ္ေစးဓါတ္ (total starch - TS) ခန္႔မွန္းခ်က္အတြက္ အထက္ (၁) မွ ရရွိေသာ Anthrone နည္းကို လည္းေကာင္း အသံုးၿပဳပါသည္။ စုစုေပါင္းအဆီဓါတ္ (total fat - TF) ပါ၀င္မႈကို Leslie
ႏွင့္ Fisher တို႔၏ နည္းမ်ားကို အသံုးၿပဳလ်က္တိုင္းတာပါသည္။ Ninhydrin နည္းကို စုစုေပါင္း အမိုင္ႏိုအက္စစ္ (total amino acids - TAA)ပါ၀င္မႈခန္႔မွန္းခ်က္ရရွိရန္အသံုးၿပဳပါသည္။အမိုင္ႏိုအက္ဆစ္တစ္ခုခ်င္းစီ၏အရည္အေသြးဆုိင္ရာ ခြဲၿခမ္းစိတ္ၿဖာေလ့လာမႈအတတ္ Thin Layer Chromatography နည္းကို အသံုးၿပဳၿပီး အေရအတြက္ဆုိင္ရာ ခြဲၿခမ္းစိတ္ၿဖာေလ့လာမႈအတြက္ elution techniqueကို အသံုးၿပဳသည္။ စုစုေပါင္း ႏိုက္ထရိုဂ်င္ဓါတ္ (total nitrogen - TN) ပါ၀င္မႈကို micro - Kjeldahl နည္းက္ို အသံုးၿပဳၿပီး ေရတြင္ေပ်ာ္၀င္ေသာ ႏိုက္ထရိုဂ်င္ ႏွင့္ ေရတြင္ မေပ်ာ္၀င္ေသာ ႏိုက္ထရိုဂ်င္ (soluble and non-suluble nitrogen - SNF, INTF) ပါ၀င္မႈကိုLang ၏နည္းကို အသံုးၿပဳၿပီး ခြဲၿခမ္းေလ့လာပါသည္။ အက္စေကာဘစ္အက္ဆစ္ ပါ၀င္မႈကို indophenol reduction နည္းၿဖင့္ တုိင္းတာပါသည္။ စုစုေပါင္း ဖီေနာလ္ (total phenol) ပါ၀င္မႈကို Folin-Ciocalteu ၏ နည္းၿဖင့္ တုိင္းတာၿပီး၊ စုစုေပါင္း ဖိုင္တုိစတာေရာလ္ (total phytosterol - TPS)ပါ၀င္မႈကိုLibermannBurchaardတုန္႔ၿပန္မႈနည္းၿဖင့္တုိင္းတာပါသည္။ စိုထုိင္းဆပါ၀င္မႈကို AOAC နည္းမ်ားအရ တိုင္းတာပါသည္။
ဂ်ဴးၿမစ္ (Allium hookeri) ႏွင့္ ၾကက္သြန္နီ (Allium cepa) တို႔တြင္ အေရးၾကီးေသာ အာဟာရဓါတ္ပါ၀င္မႈကို ႏႈိင္းယွဥ္
ေလ့လာၿခင္း
ဂ်ဴးၿမစ္အရြက္ႏွင့္ အၿမစ္တို႔၏ အေရအတြက္အရ အာဟာရဓါတ္ပါ၀င္မႈကို ေဖာ္ၿပထားပါသည္။ ဇီ၀ဓါတုခြဲၿခမ္းစိတ္ၿဖာနည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးမွတစ္ဆင့္ ေတြ႔ရွိခ်က္အရ အဆိုပါ အာဟာရဓါတ္မ်ားမွာ စုစုေပါင္း သၾကားဓါတ္၊ ေလ်ာ့နည္းေစေသာ သၾကားဓါတ္၊ ေလ်ာ့နည္းေစမႈမရွိေသာ သၾကားဓါတ္၊ ေကာ္ေစးဓါတ္၊ စုစုေပါင္းႏိုက္ထရိုဂ်င္ဓါတ္၊ ေရတြင္ေပ်ာ္၀င္ေသာ ႏွင့္မေပ်ာ္၀င္ေသာႏိုက္ထရိုဂ်င္ဓါတ္၊စုစုေပါင္းပရိုတင္းအရိုင္းဓါတ္၊စုစုေပါင္းအမိုင္ႏိုအက္စစ္မ်ား၊ ကြဲၿပားၿခားနားေသာအမိုင္ႏိုအက္စစ္ဓါတ္ေရာမ်ား၊စုစုေပါင္းအဆီဓါတ္၊စုစုေပါင္းဖီေနာလ္၊စုစုေပါင္းဖိုင္တိုစတာ ေရာလ္မ်ား၊ ဗီတာမင္ ' စီ '၊ အမွ်င္ရာခုိင္ႏႈန္းႏွင့္စိုထုိင္းဆရာခုိင္ႏႈန္းတုိ႔ၿဖစ္သည္။ အရြက္ႏွင့္အစာသိုေလွာင္ၿမစ္တို႔အၾကား အေရအတြက္အရ ကြာၿခားမႈမွာ P ≥ 0.05 ရွိသၿဖင့္ အေရးပါသည္။ Aspartic acid, threonine, valine, phenylalanine ႏွင့္ tryptophane စသည့္ အမိုင္ႏိုအက္စစ္မ်ားကို အရြက္မ်ားတြင္သာ ေတြ႔ရွိၿပီး၊ alanine, histidine ႏွင့္ nor-leucineစသည့္ အမိုင္ႏိုအက္စစ္မ်ားကို အစာသိုေလွာင္ၿမစ္မ်ားတြင္သာ ေတြ႔ရသည္။ Methionine, glycine ႏွင့္ lycine စသည့္ အမိုင္ႏိုအက္
စစ္မ်ားကိုမူ အရြက္ႏွင့္ အစာသိုေလွာင္ၿမစ္ႏွစ္ခုစလံုးတြင္ ေတြ႔ရွိရပါသည္။ဂ်ဴးၿမစ္၌ ပါ၀င္ေသာ စုစုေပါင္း ပရိုတိန္း၊ သၾကားဓါတ္၊ အမွ်င္၊ အက္စ္ေကာဘစ္ အက္စစ္မ်ားႏွင့္ စုစုေပါင္း ဖိုင္တိုစတာေရာလ္ပမာဏတို႔ကိုေဖာ္ၿပထားသည္။ အဆုိပါ ပမာဏမ်ားသည္ ၾကက္သြန္နီတြင္ ပါ၀င္ေသာ ပမာဏမ်ားထက္ ပိုမိုၿမင့္မားသည္။ ဂ်ဴးၿမစ္တြင္ ပါ၀င္
ေသာ အဆီဓါတ္ပမာဏသည္ ၾကက္သြန္နီတြင္ ပါ၀င္ေသာ ပမာဏထက္ ပိုမိုနည္းပါးသည္။ ၾကက္သြန္နီ၌ အေၿခာက္ အေလးခ်ိန္ (dry weight) ၁၀၀ ဂရမ္တိုင္းတြင္ စုစုေပါင္း ဖိုင္တိုစတာေရာလ္ ၀.၁ ဂရမ္ ( အေၿခာက္ အေလးခ်ိန္၏ ၀.၁ ရာခိုင္ႏႈန္း ) ပါ၀င္သည္။
ေဆြးေႏြးခ်က္
မဏိပူရၿပည္နယ္ (၉) ခရိုင္အတြင္း အိမ္ေထာင္စု (၄၅၀) ကို ေတြ႔ဆံုစစ္တမ္းေကာက္ယူခဲ့မႈအေပၚ အေၿခခံကာ မဏိပူရလူမ်ိဳးတို႔ အသံုးၿပဳေသာ ဂ်ဴးၿမစ္ခ်က္ၿပဳတ္နည္း (၇) မ်ိဳး၊ ထည့္၀င္ပစၥည္းမ်ား၊ ၿပင္ဆင္ပံုနည္းမ်ားႏွင့္ စားသံုးမႈၾကိမ္ႏႈန္းတို႕ကို စာရင္းၿပဳစုတင္ၿပထားပါသည္။ ေယဘုယ်အားၿဖင့္ ေၾကာ္ေလွာ္ၿခင္း၊ ေပါင္းၿခင္း၊ ဖုတ္ၿခင္း ႏွင့္ ၿပဳတ္ၿခင္းတို႕ကို ဂ်ဴးၿမစ္ခ်က္ၿပဳတ္ရာ၌ အသံုးမ်ားေသာ္လည္းစားသံုးမႈၾကိမ္ႏႈန္းတြင္မူ ကြဲၿပားမႈ အနည္းငယ္ရွိေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရပါသည္။ အိမ္ေထာင္စု ၈၄.၄၄% ေက်ာ္က ဂ်ဴးၿမစ္ဟင္းလ်ာ ကို ၿပင္ဆင္ရာ၌ ေပါင္းၿခင္း၊ ဖုတ္ၿခင္း (maroi napakpi paknum) ကို အသံုးၿပဳၾကသည္။ အိမ္ေထာင္စု ၆၈.၈၉% က ဆီပူထဲ ႏွစ္ေက်ာ္သည့္ နည္း (maroi napakpi Bora) ကို သံုးၾကသည္။ Maroi napakpi Kangsoy နည္းကို ၆၂.၂၂% က လည္းေကာင္း၊ maroi napakpiyerum tal နည္းကို ၅၅.၅၅% ကလည္းေကာင္း၊ maroi napakpi pakoura နည္းကို ၄၈% ေက်ာ္တို႔က လည္းေကာင္း အသံုးၿပဳၾကပါသည္။ အိမ္ေထာင္စုအမ်ားဆံုး ၿဖစ္သည့္ ၉၈.၈၉% (သို႔) အိမ္ေထာင္စု အားလံုးလိုလိုက ဂ်ဴးၿမစ္ကို ဟင္းခတ္မဆလာ အေမႊးအၾကိဳင္တို႔ၿဖင့္ ခ်က္စားၾကပါသည္။ ခ်က္ၿပဳတ္နည္းမ်ိဳးစံုတို႔၏ စားသံုးမႈ ၾကိမ္ႏႈန္းက မိသားစုအစာ ဖူလံုေရးအတြက္ ဂ်ဴးၿမစ္အေရးပါပံုကို ေဖာ္ၿပလ်က္ရွိသည္။ စာရင္းၿပဳစုထားေသာ ခ်က္ၿပဳတ္နည္းမ်ားသည္ ၾကီးက်ယ္ေသာ အလွဴပြဲမ်ား၊ အစဥ္အလာ ရိုးရာအလွဴပြဲမ်ား၊ ပါတီပြဲမ်ား ႏွင့္ ဟိုတယ္ ႏွင့္ စားေတာ္ဆက္မ်ားတြင္ လူၾကိဳက္မ်ားေသာ ခ်က္ၿပဳတ္နည္းမ်ား ၿဖစ္ပါသည္။ ထို႔အတြက္ေၾကာင့္ ဤေဒသဆုိင္ရာ
အစဥ္အလာစားသံုးပင္သည္ အိမ္ေထာင္စုမ်ား၏ အစာဖူလံုေရးႏွင့္ အစားအေသာက္မ်ိဳး ပိုမိုစံုလင္မႈကို ေပးရံုမက၊ အိမ္ေထာင္စုမ်ားအတြက္ ၀င္ေငြရရွိမႈကို အေထာက္အကူၿပဳသည္။ ဂ်ဴးၿမစ္သည္ ၾကက္သြန္နီထက္ စုစုေပါင္း ပရိုတိန္း၊ သၾကားဓါတ္၊ အမွ်င္ အက္စ္ေကာဘစ္ အက္ဆစ္၊ ဖိုင္တိုစတာေရာလ္ႏွင့္ စုစုေပါင္း ဖီေနာလ္ပမာဏ ပိုမိုပါ၀င္ရံုတင္မက စုစုေပါင္း အဆီဓါတ္ပါ၀င္မႈ ပိုမိုေလ်ာ့နည္းသည္။ပရိုတိန္း၊ အက္စ္ေကာဘစ္အက္ဆစ္ပမာဏ ပိုမိုရွိၿခင္း ႏွင့္ အဆီဓါတ္ပိုမိုေလ်ာ့နည္းၿခင္းသည္ က်န္းမာေရးႏွင့္ ညီညြတ္ေသာ အစားအစာ၏ လကၡဏာ တစ္ရပ္ၿဖစ္ေပသည္။ ထို႔ၿပင္ စုစုေပါင္း ဖိုင္တုိစတာေရာလ္ ပိုမိုပါ၀င္မႈ (၁၀၀ ဂရမ္ fresh weight တြင္ ၀.၅ ဂရမ္)
ႏွင့္ စုစုေပါင္း ဖီေနာလ္မ်ားၿပားေသာ ပမာဏပါ၀င္မႈ (၁၀၀ဂရမ္ dry weight တြင္ ၂၈ဂရမ္) တို႔သည္လည္း က်န္းမာေရးႏွင့္ ညီညြတ္ေသာ ေနာက္လကၡဏာတစ္ရပ္ၿဖစ္ေပသည္။ အာဟာရဓါတ္မ်ား ပိုမိုပါ၀င္မႈ အၿပင္ ဂ်ဴးၿမစ္၏ အနံ႔ႏွင့္ အရသာသည္ ပိုမိုေကာင္းမြန္သၿဖင့္ ၾကက္သြန္နီထက္ ပိုမိုေကာင္းမြန္ေသာ အစားထိုးအစားအစာၿဖစ္ၿပီး ထုိက္တန္ေသာ ၿဖည့္စြက္ဟင္းသီးဟင္းရြက္ သို႔မဟုတ္ ဟင္းခတ္အေမႊးအၾကိဳင္ ၿဖစ္ေပသည္။ လူၾကိဳက္မ်ားၿပီး ၀ယ္လိုအားၿမင့္မားေသာ္လည္းဂ်ဴးၿမစ္ကိုအလြန္အက်ဴးႏုတ္သိမ္းမႈေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊စိုက္ပ်ိဳးမႈနည္းပါးၿခင္းေၾကာင့္လည္းေကာင္း အသံုးၿပဳမႈမွာ နည္းပါးလာလ်က္ရွိသည္။ ၄င္းတုိ႔၏ ေဆးဖက္၀င္သည့္ အာနိသင္ေၾကာင့္ ကမၻာ့ေစ်းကြက္မ်ားတြင္ ေစ်းႏႈန္းၿမင့္မားေသာ ဖီေနာလ္ႏွင့္ ဖိုင္တုိစတာေရာလ္တို႔ကို ဂ်ဴးၿမစ္တြင္ ေတြ႔ရွိရသည္။ သစ္သီးမ်ား၊ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ား၊ လဘက္ရည္ႏွင့္ ၀ိုင္အရက္တို႔၏ စိတ္သက္သာတည္ၿငိမ္မႈ ရေစေသာ အာနိသင္ (therapeutic benefits) သည္၄င္းတို႔တြင္ ပါ၀င္ေသာ ဖီေနာလ္ဓါတ္ေရာမ်ားေၾကာင့္ ၿဖစ္သည္ဟု မ်ားေသာအားၿဖင့္ ယူဆၾကသည္။အစာအိမ္အူလမ္းေၾကာင္းတြင္ကုိလက္စ္ထေရာလ္စိမ့္၀င္ၿခင္းရာခုိင္ႏႈန္းသည္ဖိုင္တုိစတာေရာလ္မ်ားမ်ားစားသံုးသည္ႏွင့္ အမွ် ေလွ်ာ့နည္းက်ဆင္းကာ အစားအစာမွတစ္ဆင့္ ကိုလက္စ္ထေရာလ္၀င္ေရာက္မႈကို ေလ်ာ့နည္းက်ဆင္းေစပါသည္။ ဖုိင္တိုစတာေရာလ္သည္ LDL ကိုလက္စ္စတာေရာလ္အရည္ (serum cholesterol) ၿဖစ္တည္မႈကို အေရးပါေသာ အတိုင္းအတာတစ္ခုအထိေလွ်ာ့ခ်ေပးသည္။ဖိုင္တိုစတာေရာလ္အားကိုလက္စ္ထေရာလ္ ေလ်ာ့ခ်ေသာ ပစၥည္းအၿဖစ္ စားေသာက္ကုန္ပစၥည္းမ်ားတြင္ အသံုးၿပဳသည္။ အစားအေသာက္မ်ားတြင္ ဖိုင္တုိစတာေရာလ္ကို ေဘးကင္းစြာေရာစပ္ႏိုင္ၿပီး ၄င္းတို႔၏ စိမ့္၀င္မႈမွာ တည္ၿငိမ္ကာ ေသြးရည္ၾကည္ (plasma) အတုိင္းအဆမွာလည္း ေသးငယ္ပါသည္။ အစားအစာမ်ိဳးစံုတြင္ ပါ၀င္ေသာ ဖိုင္တိုစတာေရာလ္၏ ပ်မ္းမွ်ပမာဏကို တိုးၿမွင့္ၿခင္းအားၿဖင့္ၿပည္သူလူထုအတြက္ကိုလက္စ္ထေရာလ္က်ဆင္းရန္ႏွင့္ႏွလံုးေသြးေၾကာဆုိင္ရာေရာဂါကာကြယ္ေရးအတြက္ အေရးၾကီးေသာ လုပ္ေဆာင္မႈတစ္ရပ္ ၿဖစ္ႏိုင္ပါသည္။Wu ႏွင့္ အေပါင္းအပါတို႔၏ အဆိုအရ၊ ဖေလဗြန္ႏြိဳက္ (flavonoids) တို႔သည္ ပိုလီဖင္ႏိုလစ္ဓါတ္ေပါင္းမ်ား (polyphenolic compounds) ၿဖစ္ကာ၊ အဆိပ္မတက္ေသာ အတိုင္းအဆၿဖစ္ေသာ အတုိင္းအဆတြင္ ေဆး၀ါးအသံုးၿပဳကုသမႈ၌ ပိုမိုထိေရာက္ေစပါ
သည္။ဖေလဗြန္ႏိြဳက္(ပိုလီဖင္ႏိုလစ္)ပိုမိုသံုးစြဲမႈသည္ႏွလံုးေသြးေၾကာဆိုင္ရာေရာဂါၿဖစ္မႈနိမ့္ဆင္းေလ်ာ့နည္းလာ ၿခင္းႏွင့္ တိုက္ရိုက္ဆက္ႏြယ္ေနပါသည္။ ဓါတ္တိုးၿခင္းကို အားမေပးေသာ ဖင္ႏိုလစ္(Phenolic antioxidant) သည္ အလြန္အက်ဴးဓါတ္တိုးၿခင္းကို အားေပးမႈမရွိဘဲ၊ လူတို႔ရွိ သာမန္ဇီ၀ကမၼရုပ္ၿဖစ္ေပၚမႈ အေပၚ ဆိုးက်ိဳးမ်ားကို ေလ်ာ့နည္းေစပါသည္။ထုတ္ယူထားေသာအပင္မွဖင္ႏိုလစ္ကိုၿဖည့္စြက္အစာႏွင့္အလွကုန္ပစၥည္းထုတ္လုပ္မႈတို႔တြင္အသံုးၿပဳႏိုင္ပါသည္။ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္အခ်ိဳ႕က စုစုေပါင္း ဖင္ႏိုလစ္ ပါ၀င္မႈ သည္ ဓါတ္တိုးၿခင္းကို အားမေပးမႈႏွင့္ မ်ားစြာတုိက္ရိုက္ဆက္ႏြယ္ေနေၾကာင္းကိုသက္ေသၿပခဲ့ပါသည္။ဖိုင္တိုစတာေရာလ္၏ထိေရာက္မႈသည္အစားအစာမွရေသာအဆီဓါတ္ႏွင့္သီးၿခားကင္းလြတ္စြာ ရွိေနေၾကာင္းေတြ႔ရပါသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဖိုင္တိုစတာေရာလ္ကို အဆီဓါတ္နည္းေသာ အစားအစာမ်ားတြင္ ထည့္သြင္းကာအဆီဓါတ္ႏွင့္ကိုလက္စ္ ထေရာလ္နည္းေသာ အစားအစာမ်ားကိုဖန္တီးလ်က္က်န္းမာေရးအေထာက္အကူၿပဳ အဆီဓါတ္တိုးတက္မႈရွိေအာင္ ေဆာင္ရြက္မႈမ်ား ရွိလာခဲ့ပါသည္။ ဂ်ဴးၿမစ္မွ ထုတ္ယူေသာအီသိုင္လ္အက္စီတိတ္ (ethyl acetate) သည္ အလြန္ေသးငယ္ေသာ သက္ရွိ (microorganisms) တိုးပြားမႈအတြက္ အေကာင္းဆံုး အဟန္႔ အတားၿဖစ္သည္။ ဖိုင္တိုစတာေရာလ္၊ ဖီေနာလ္၊ အက္စ္ေကာဘစ္ အက္ဆစ္ႏွင့္ အမွ်င္ပမာဏၿမင့္မား စြာပါ၀င္ၿပီး အဆီဓါတ္နည္းေသာ ဂ်ဴးၿမစ္ကို က်န္းမာေရးႏွင့္ ညီညြတ္ေသာ အစားအစာအၿဖစ္ သတ္မွတ္၍ရသည္။ တိုင္းရင္းေဆးဆရာမ်ားႏွင့္ ေဆးက်မ္း မ်ားထံမွ ရရွိေသာ အခ်က္အလက္မ်ားအရ ဂ်ဴးၿမစ္ကို ဟင္းသီးဟင္း ရြက္အၿဖစ္ စားသံုးသည့္တိုင္ ေသြးတိုး၊ အစာအိမ္အနာေပါက္ၿခင္းႏွင့္ ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္ အလြန္ၿမင့္တက္ၿခင္းတို႔ကို ေလ်ာ့နည္းေစေသာ အာနိသင္ကို ရရွိပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဂ်ဴးၿမစ္ကို ၿဖည့္စြက္အစာအၿဖစ္ စားသံုးၿခင္းသည္ တစ္ခ်ိန္ တည္းမွာ ေရာဂါမ်ားမွ အကာ အကြယ္ေပးသည့္ အာနိသင္ကိုလည္း ရရွိပါသည္။
နိဂံုး
ဆန္းစစ္ေလ့လာခ်က္သည္ မဏိပူရလူမ်ိဳးမ်ား ၾကိဳက္ႏွစ္သက္သည့္ ေမထိုင္း လူမ်ိဳးတို႔၏ ဂ်ဴးၿမစ္ခ်က္ၿပဳတ္ပံုမ်ားကို စာရင္းၿပဳစု မွတ္တမ္းတင္ထားပါသည္။